كشاورزان روستاي ايمن آباد و كروكلا مراقب تب شاليزار باشند

 از جمله بيماري هايي كه مردم روستايمان ايمن آباد و كروكلا، بويژه كشاورزان عزيز و زحمتكش را تهديد مي كند بيماري تب شاليزار  است.

تب شالیزار یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عفونی مشترک بین انسان و دام است.

در سال‌های اخیر تمام ملت‌های دنیا به مفهوم بسیار پراهمیت بیماری مشترک بین انسان و دام و قدرت جهانگیر شدن این بیماری مانند آنفلونزای فوق حاد پرندگان پی ‌بردند.

اين بيماري كه از سال 1377 در گیلان شروع شد به تدریج به سمت استان مازندران و گلستان سرایت پیدا کرد. عامل این بیماری در بدن تمام پستانداران وجود دارد که مهم‌ترین آنها موش، گاو، سگ و خوک است که در تمامی این حیوانات تکثیر و از طریق ادرار به محیط بیرون راه پیدا می‌کند.

 تب شالیزار یا لپتوسپیروز یک بیماری تبدار عفونی است. این بیماری جزو بیماری های مشترک بین انسان و حیوان بوده که در مناطق مختلف به عناوین مختلفی مانند تب شالیکاران، تب گل و لای، بیماری ماهیگیران، زردی خونریزی دهنده، تب هفت روزه، تب نیشکر چینان و ...معروف است.

این بیماری در تمام دنیا بجز قطب شمال و جنوب گسترش دارد و مناطقي با بارندگی زیاد و دارای سطح آب های زیر زمینی بالا شايع ترمی باشد. عامل بیماری، باکتری با نام لپتوسپیرا است. مخزن این بیماری حیوانات اهلی و وحشی هستند و شرایط مساعد محیطی مانند خاک مرطوب یا آب های سطحی، زمینه را برای بقای این باکتری در خارج از بدن میزبان فراهم می سازند.

بیماری زایی این عفونت چگونه است؟

عفونت لپتوسپیرایی از طریق تماس انسان یا دام، آب، خاک یا غذای آلوده شده به ادرار حیوان آلوده ایجاد می شود. راههای ورود این باکتری به بدن انسان از راه زخم یا خراشهای پوستی، سطوح مخاطی، ملتحمه چشم و تنفس قطرات معلق حاوی باکتری می باشد.

بعد از ورود به بدن، این باکتری به سرعت وارد جریان خون شده و تکثیر می یابد، به این مرحله، به اصطلاح " لپتوس پیرمیا " گفته می شود که ۷ الی ۱۰ روز پس از شروع بیماری ادامه دارد. بعد از ۱۰ روز از ورود باکتری به بدن و تولید آنتی بادی ها، عامل بیماری زا  که در کلیه ها جایگزین شده از راه ادرار دفع می شود، به این مرحله لپتوس پیروریا  گفته می شود که ممکن است به مدت طولانی ادامه داشته باشد.

چه حیواناتی مخزن بیماری لپتوسپیروز می باشند؟

مخزن بیماری هم حیوانات اهلی هستند و هم وحشی از جمله گاو، اسب، سگ، گربه، موش و سایر جوندگان و حیوانات وحشی مانند گوزن، روباه، راسو، سنجاب و حتی خزندگان و دوزیستان.

راههای انتقال این بیماری کدامند؟

این بیماری از طریق تماس با آب، غذا یا خاک آلوده به ادرار حیوان اهلی یا وحشی مبتلا به انسان انتقال می یابد، بنابر این هم از طریق خوردن و آشامیدن غذا و آب آلوده و هم از طریق ورود عامل بیماری از راه خراش های پوستی و مخاطی و تنفسی انتقال، صورت می گیرد. نکته قابل توجه آنست که انتقال بیماری از انسان به انسان بسیار نادر است.

تب شالیزار در فرد مبتلا چه علایمی ایجاد می نماید؟

بروز علایم بیماری معمولا ۷ الی ۱۴ روز پس از مواجهه فرد با عامل بیماری زا اتفاق می افتد. این بیماری می تواند بدون علامت و یا بصورت تبدار حاد همراه با یا بدون زردی و در موارد بسیار نادر کشنده باشد و با انتشار عامل بیماری در ارگان های مختلف بدن بصورت مننژیت ( التهاب پرده مغز)، میوکاردیت ( التهاب عضله قلب)، پنومونی (عفونت ریه)، تخریب قلب و نارسایی کلیوی،  خود را نشان دهد. در اکثر موارد بیماران دچار نوع تبدار خفیف بدون زردی می شوند و در موارد کمتری بیماری بصورت شدید با زردی تظاهر می یابد.

شایعترین علایم در مرحله اول بیماری که عامل بیماری زا وارد خون می شود معمولا": سردرد، تب و لرز، درد عضلانی، تهوع و استفراغ و درد شکم می باشد که برای حدود یک هفته ادامه می یابد. گاهی علایمی مانند گلودرد، ضایعات پوستی، تظاهرات چشمی مثل ترس از نور و التهاب چشم و علایم ریوی مانند درد قفسه سینه، سرفه و خلط خونی هم اتفاق می افتد و به علت شباهت بیشتر علایم به بیماری آنفلوانزا ممکن است با آن اشتباه گردد

بعد از حدود یک هفته، بیماری وارد مرحله دوم یا مرحله دفاعی دفاعی می شود که با ایجاد آنتی بادی در بدن و وجود عامل بیماریزا در ادرار مشخص می شود. در این فاز علایم اولیه مانند تب و لرز و سردرد و ...باز می گردند و تا حدود یک ماه ادامه می یابد. در این مرحله ممکن است بصورت نادر علایم مغزی مانند انسفالیت(التهاب و عفونت لایه سطحی مغز)، نوریت محیطی (گرفتاری و بی حسی اعصاب دست و پا)، فلج اعصاب مرکزی و ... بروز نماید.

لازم به ذکر است که لپتوسپیروزی که بدون زردی باشد هرگز کشنده نیست.

چگونه می توان این بیماری را تشخیص داد؟

این بیماری همانطور که قبلا ذکر شد بیماری مشترک بین انسان و حیوان است و به علت تنوع و اشترک علایم با سایر بیماریهای عفونی، بدون کمک روشهای آزمایشگاهی و فقط بر پایه نشانه ها ی بیماری قابل تشخیص نیست.در مرحله اول بیماری وجود باکتری در خون با تهیه لام خون محیطی و رنگ آمیزی آن عامل بیماری زا  قابل رویت است و در صورت ورود بیماری به مرحله دوم و وجود باکتری در ادرار  روشهای تخصصی تر در آزمايشگاه، با آزمایش نونه های خون و ادرار به راحتی قابل تشخیص می باشد.

پیش آگهی بیماری چگونه است؟

در صورت تشخیص به موقع بیماری و مراقبت کامل بیماری براحتی قابل درمان می باشد. ولی در افراد سالمند، خانمهای باردار و کسانی که دچار زردی شدید و نارسایی کلیه شده اند خطرات جدی آنها را تهدید می نماید. در مواردی که نارسایی کلیوی اتفاق افتاده باشد دیالیز می تواند برای درمان بسیار کمک کننده باشد.

چگونه می توان از بروز این بیماری پیشگیری نمود؟

راه اصلی پیشگیری از ابتلا به این بیماری، آموزش همگانی به افراد بخصوص کشاورزان و دامداران توسط پزشکان و پرسنل فعال در واحد مبارزه با بیماری های سیستم بهداشتی می باشد تا همگان خود را ملزم به رعایت نکات زیر برای پیشگیری از بیماری بدانند از جمله:

1- در صورت وجود هر گونه زخم یا خراش پوستی در اندامها به هیچ وجه آن را در آبهای آلوده و یا در زمین کشاورزی وارد نکنند.

2- استفاده از چكمه و دستكش هنگام ورود به شاليزار بسيار كمك كننده مي باشد. چه هنگام آماده سازي زمين كشاورزي چه هنگام نشاء كاري و چه هنگام وجين و برداشت محصول.

-3  در محل های نگهداری دام (طويله يا كلوم) و چراگاهها، با پای برهنه راه نروند و به علف های آنجا دست نزنند و در صورت لزوم حین کار،حتما از دستکش استفاده نمایند.

4- از راه رفتن با پای برهنه در آب رودخانه، چاله ها و گودال ها پرهیز نموده و از آشامیدن آب آلوده خودداری نمایند.

5- در صورت نیاز به شستشوی دست و پا در حین کشاورزی هرگز از آبهای اطراف مزرعه یا آب چاله ها استفاده نکنند زیرا ممکن است این آبها به ادرار دام یا جوندگان آلوده باشد.

6- در آب هایی که به سلامت آن اطمینان ندارند شنا نکنند.

7- با توجه به اینکه حیوانات ممکن است علیرغم بیمار بودن و دفع عامل بیماری هیچ علامتی نداشته باشند،پس باید همه حیوانات را آلوده فرض کرد و محتاطانه عمل نمود. حتي دست زدن به طناب آلودۀ حيوان مي‌تواند موجب انتقال اين بيماري شود.

8- در صورت مشاهده علایم بیماری در حیوان، حتما به اداره دامپزشکی محل اطلاع رسانی کنند.

9 - مواد غذایی بصورت صحیح و بهداشتی و دور از دسترس حیوانات نگهداری شوند.

10- كشاورزان و دامداران وجود هر نوع زخم و يا خراش در دست و پا را جدي بگيرند و  از فروبردن آنها در آب‌هاي آلوده خودداري و از وارد شدن بدون محافظ به زمين‌هاي كشاورزي پرهيز كنند. در زمان دروي برنج نيز يادمان باشد معمولا دست و پاي كشاورزان توسط ساقه‌هاي برنج زخمي مي شوند، در اين موقع دست و پاي خود را نبايد توسط آب‌هاي اطراف مزرعه و يا چاله‌هاي ايجاد شده شست و شو دهند زيرا اين آبها ممكن است آلوده به ادرار جوندگان و حيوانات بوده و باعث ابتلا به اين بيماري شود.

آیا این بیماری درمان دارد؟

خوشبختانه هم در موارد خفیف و هم موارد شدید بیماری درمان وجود دارد که با استفاده از آنتی بیوتیک هایی از جمله داکسی سیکلین، آمپی سیلین، آموکسی سیلین، پنی سیلین و ...صورت می گیرد و پس از تشخیص قطعی بیماری توسط پزشک با توجه به نشانه های بیماری و اثبات آزمایشگاهی توسط پزشک برای بیمار تجویز می شود.

همیشه بخاطر داشته باشیم که برای داشتن یک زندگی سالم و شاد باید آگاهانه زندگی کنیم و به دنبال راز و رمز سالم زیستن باشیم، در اینصورت است که با رعایت تمام نکات پیشگیرانه، تندرستی را به خود و اطرافیانمان هدیه خواهیم نمود.

 تهیه و تنظیم : حسینعلی اصغرنیا ايمني

                                 منابع: حكيم مهر، پزشكان بدون مرز، گيلانيكا و شمال نيوز

                                           تيرماه 1392