مقدمه اي بر مساجد در اسلام

مسجد نیایشگاه و محل گردهمایی مسلمانان است و قدمتی به اندازه خود اسلام دارد. اولین مسجد با ورود حضرت محمد(ص) به مدينه پایه‌گذاری شد.

۲۱  آگوست برابر با ۳۰ مرداد بنا به در خواست جمهوری اسلامی ايران، از سوی سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان روز جهانی مسجد نامگذاری شده‌ است. در قرآن، مسجد به معنای اعم، نیایشگاه خداوند به کار رفته‌است. مسجد الاقصی، که معبد یهودی‌ها یا کنیسه بوده‌است و در زمان نزول قرآن کاربردی غیر از آن نداشته‌ است.

حقیقت آن است که معماران مسلمان در روزگاران گذشته، هر زیبایی را که در اطراف خویش می‌دید - اگر آن را در خور عظمت و جلال خدا می‌یافت - سعی می‌کرد تا به هنگام فرصت برای آن جایی در مسجد باز کند.

در داستان اصحاب کهف در قرآن آمده است: بر مزار آنان مسجدی بنا کردند. این مسجد بر اساس قول غالب مورخین با توجه به دین مرسوم آن روز کلیسا بوده است. البته ممکن است کنیسه نیز بوده باشد. ولی با توجه به قبل تر بودن از اسلام نمی‌تواند به معنی مسجد (در معنای مرسوم و فعلی آن) بوده باشد.

مسجد الحرام

مسجد الحرام قبله‌گاه مسلمانان بعد از ماجرای تغییر قبله است و در شهر مکه در کشور عربستان سعودی قرار دارد. به کعبه، خانه خدا، بیت الله الحرام، بیت العتیق و بیت الحرم نیز می‌گویند. دلیل نامگذاری کعبه به بیت الحرام این است که خداوند ورود مشرکان را به این مکان مقدس حرام و ممنوع فرموده است. بیت الله الحرام در شهر مکه قرار دارد و در تاریخ، مورد احترام همگان بوده است.

بنا بر آیاتی از قرآن و روایات معصومان علیهم السلام خانه کعبه نخستین و مقدس‌ترین بنا و اولین مسجدی است که بر روی زمین ساخته شده است. مسجد الحرام بزرگترین مسجد دنیاست که همزمان گنجایش 4 میلیون نفر را دارد.

 سالانه 4 میلیون مسلمان از سراسر دنیا برای انجام فریضه حج واجب در این مسجد و گرداگرد خانه کعبه جمع می شوند که این مراسم یکی از بزرگترین گردهمایی های مردم دنیا محسوب می شود.

پروفسور آرتو آپهام (پوپ) ، باستان شناس و مورخ شهير آمريكايي آثار هنري ايران مي گويد:

«در عهد پیغمبر مسجد جایی بود که مسلمانان آن جا جمع می‌شدند. پیغمبر در همان جا کارهای امّت را حلّ و فصل می‌کرد. قدیم ترین مساجد که فاتحان عرب در بصره، کوفه و فسطاط به پا کردند، نزدیک بود به دارالاماره؛ زیرا که مسجد تنها عبادتگاه قوم نبود؛ محّلی بود برای اجتماع عام. چنان که نام آن - جامع - نیز به درستی از این امر حکایت دارد. در دوره‌های بعد، اهل حدیث حلقه‌های خود را در مسجد بر پا می‌کردند و صوفّیه هم برای اعتکاف در مسجد خلوت می‌گزیدند. در مساجد حوزه‌هایی بود برای مقابله و تلاوت که در آن‌ها تجوید و قرائت قرآن نیز تعلیم می‌شد. چنانکه حلقه‌های اذکار - ذکر نام خدا - هم در مساجد تشکیل می‌یافت. در بعضی مساجد مجموعه‌های حدیث قرائت تعلیم می‌شد. این فواید گوناگون سبب می‌شد که بنای مسجد، هم راحت باشد و هم سودمند.

بدین گونه دراین ابنیهٔ عالی که به خداوند اهدا شده بود، هنر معماری، مفهوم انتزاعی را با هدف انتفاعی در هم آمیخت. البّته تنّوع و اختلاف نژاد اقوامی که سرزمین آن‌ها به وسیلهٔ اسلام فتح شد، از اسباب تنّوع شیوهٔ معماری در بین مسلمین بود.

شک نیست که اولین معماران قدیم اسلام برای آن که تصوّری را که از زیبای داشته‌اند تحقّق بخشند، وسیله ي دیگری نداشته‌اند جز آن که شیوه هنر قوم و کشور خود - ایران، بیزانس هند، شام و مصر - را مورد استفاده قرار دهند.

این گونه عناصر و اجزا که از معماری قدیم تر اخذ می‌شد، رفته رفته با هدف‌های دین جدید تطبیق می‌یافت و در تحّول معماری اسلامی تأثیر می‌بخشید.»

مسجد النبی

مسجد النبی یا حرم پیامبر، همچنین مسجد نَبوی یا مسجد پیغمبر، مسجد تاریخی مدینه است که در شرق شهر مدینه بنا شده ‌است. این مسجد را پیامبر اسلام (ص(  در سال نخست هجری و در نخستین روزهای ورود به مدینه به دست خود و به همراهی مهاجرین و انصار ساختتند. آرامگاه پیامبر اسلام، که در منزل ان حضرت واقع بود، پس از توسعه مسجد در آن قرار گرفت. این مسجد از معروف‌ترین و یکی از بزرگترین مسجدهای مسلمانان و از مهم‌ترین زیارتگاه‌ هایشان به شمار می‌آید. این مسجد ظرفیت بیش از 750 هزار نفر را دارد.

مسجد شاه فضيل

مسجد شاه فیصل در اسلام آباد پاکستان یکی از بزرگترین و مشهورترین مساجد دنیاست. این مسجد پس از ساخت در ۱۹۶۹ تا ۱۹۹۳ بزرگترین مسجد جهان بود که در زمینی به مساحت پنج هزار متر مربع ساخته شده و گنجایشی معادل سیصد هزار نمازگزار دارد.

در سال ۱۹۶۶ زمانی که شاه فیصل بن عبدالعزیز پادشاه عربستان از اسلام‌آباد دیدن کرد انگیزه برای ساخت این مسجد شروع شد. از آنجایی که شاه فیصل عبدالعزیز سرمایه‌گذار اصلی و بانی ساخت این مسجد بود این مسجد و خیابان مجاور آن پس از به قتل رسیدن وی در سال ۱۹۷۵ به همین نام ثبت شد.

مسجد استقلال

مسجد استقلال در جاکارتا، در اندونزی، بزرگترین مسجد جنوب شرق آسیا است. دولت اندونزی در ۱۹۷۵ برای ساخت مسجد ملی اقدام کرد و مسجد استقلال را بنا کرد. این مسجد گنجایش 120 هزار نفر را در یک زمان دارد.

مسجد حسن دوم

مسجد حسن دوم مسجدی است در شهر کازابلانکا در مراکش. این مسجد که به لحاظ وسعت پس از مسجد الحرام و مسجد النبی قرار دارد، در ساحل شهر کازابلانکا و بخشی از آن بر روی آب قرار داردو با کمک های مردمی ساخته شده است.

کارساخت مسجد حسن دوم در سال ۱۹۸۰ آغاز و در سال ۱۹۹۳ به پایان رسید تا به مناسبت شصتمین سال تولد حسن دوم پادشاه مراکش افتتاح شود. مسجد حسن دوم ظرفیت پذیرش 110 هزار نفر را دارد که از این تعداد مکان نمازخواندن پنج هزار زن جدا شده است و در کنار دریای آتلانتیک قرار دارد و با نورهای لیزری جهت مکه را از مناره‌های خود نشان می‌دهد که نور آن را می‌توان از فاصله چند مایلی در دریا مشاهده کرد.

مسجـد پادشاهی

مسجـد پادشاهی یا مسجد عالَمگیری، در شهر لاهور پاکستان از بزرگترین مسجدهای جهان به شمار می‌آید.

ساخت این مسجد در لاهور به فرمان پادشاه گورکانی اورنگ‌زیب عالمگیر آغاز شد. ظرفیت این مسجد به بیش از 100 هزار نفر می رسد.

مسجد شیخ زاید

مسجد شیخ زاید (مسجد الشیخ زاید بن سلطان آل نهیان) مسجدی در شهر ابوظبی، کشور امارات است. این مسجد با گنجایش 40 هزار نفر یکی از  مساجد بزرگ جهان و یکی از نقاط دیدنی امارات متحده عربی به شمار می‌آید.

نام این مسجد از شیخ زاید بن سلطان آل نهیان گرفته شده‌است که بنیان‌گذار و نخستین رئیس کشور امارات بوده و در همین مسجد دفن شده‌است. این مسجد به طور رسمی در ماه رمضان در سال ۲۰۰۷ میلادی گشوده شد.

منبع: تابناك