مراسم تيرماه سيزده(لال شو) در روستاي ايمن آباد و كروكلا

مراسم تیر ما سیزده یا لال شو در آخرین ماه پاییز در ماه های طبری که به ماه تیر ما مشهور بود برگزار می شد.

تیره ماه سیزده مصادف با سیزدهم آبان ماه که مراسم مخصوص به خود را دارد. جشن تیرماه سیزده شو، آرام آرام رنگ فراموشی به خود می گیرد و زمانی که در روستای مان این جشن برگزار می شد امروزه خبری از آن نیست.

هم اکنون در بسیاری از روستا های مازندران و استان هایی که در سلسله جبال البرز قرار دارند،  این رسم تقریبا به همان شکل قدیمی اش اجرا می شود ولی در شهر های بزرگ کم کم رو به فراموشی رفته است .

در این شب خانواده ها با دور هم نشستن و درست کردن شیرینی ها و غذا های سنتی مثل پشت زیک ، پیسکنده ، کماج و ...تقریبا مثل شب یلدا شب را جشن می گیرند . نقطه ی هیجان انگیز این شب لال آن است که به همین دلیل به لال شو معروف است.

یکسری از افراد نقش یک انسان لال را بازی کرده و به خانه های دیگران می رفتند. این افراد که متشکل از یک نفر به عنوان لال مار (یعنی مادر لال) یک توره دار و یک یا چند نفر لال که وقتی به یک خانه می رفتند یک لال به داخل خانه رفته و باید همه ی اعضای خانه را با چوبی که در دست داشت می زد و صاحب خانه باید مقداری میوه و آن شیرینی های سنتی به آنها بدهد که توره دار باید این وسایل را در سبد خود بگذارد .

سرپرست گروه لال مار است که در کوچه پس کوچه ها به شعر سرایی می پردازد و اهالی را از آمدن لال خبر می دهد و اشعاری مثل اشعار زیر را ذکر می کند:

لال بمو لال بمو

پینه بزه شلوار بمو

پار بورده امسال بمو ...

البته اینگونه نیز می سرایند:

لال انه لالگ انه

کال کاله بالگ انه

حل نوو حلوم نوو

لال لینگ رها نوو

لال مار رسوا نو

ارزونیه فراونیه

البته اینگونه نیز می سرایند:

لال بيمو، لال بيمو،

پارسال و پيرار بيمو،

 چل بزن ديگه بزن،

لال انه لالك انه،

پيسه گنده خواه انه

سالو ماه ارزون نوه،

لال مار رسوا نوه

لال انه لالك انه،

پاربورده امسال انه

ترجمه: لال آمده ، لال آمده، پارسال و امسال آمده، چرخ نخ ريسي را حركت بده، به ديگ بزن، لال آيد، لال كوچك مي آيد، كسي كه شيريني پيس كنده مي خواهد مي آيد ، سال و ماه ارزان نمي شود، لال بزرگ رسوا نمي شود، لال مي آيد، لال كوچك مي آيد ، پارسال رفته امسال مي آيد.

 قبل آن از درخت توت چوب هایی را می گرفتند و دور آن را با طناب می بستند و مقداری از چوب به همراه لال مار نگهداری می شد وقتی وارد منزل می شدند لال تمام ساکنین خانه را به آرامی با چوب می زد و لال مار هم یکی از چوب ها را در پشت بام می انداخت.

مادر خانه هم به رسم سپاس از اینکه برکت را به خانه ی شان آورده است، هدیه ای مثل دشو ، حلوا یا جوراب پشمی دستبافت می داد.

 وقتی سپیده ی صبح طلوع می کرد مادر خانه ابتدا با آن چوب گاو را می زد و از طویله بیرون می کرد، بعد مرغ ها را بیرون می کرد سپس به درختی که محصول کم می داد می زد تا در سال بعد پر ثمر گرد.

 یکی از مواردی که قابل توجه می باشد نیت پاک، صداقت در گفتار و رفتار آنان در شکل دهی این جشن بویم مازندران تاثیر شگرف داشت و به گونه ای بود که به واقعیت می پیوست.

روايات مختلف در مورد تيرماه سيزده وجود دارد. مي گويند كه شب تولد حضرت علي ( ع) است. مي گويند پيروزي كاوه بر ضحاك و جشن مهرگان است.در اين شب همه خانواده كنار هم جمع مي شوند و تا پاسي از شب به خوردن تنقلات و گوش دادن به قصه و افسانه هاي بزرگترها سپري مي كنند.

جوانان هم با در دست داشتن تركه اي بلند كه كيسه اي به انتهاي آن بسته شده است  همراه كودكان به در خانه ها رفته و با سر و صدا و كوبيدن چوب به درخانه ها و لال بازي از صاحب خانه تقاضاي هديه مي كنند به آنها پول، ميوه، شيريني داده مي شود.