توسعه روستاها شاه‌کلید رونق اقتصادی
تأمین۹۰ درصدی محصولات کشاورزی در روستاها برای به تصویر کشیدن اهمیت این مناطق در نظام تولیدی کشور کفایت می‌کند.
بنابر مطالعات انجام شده، قریب به ۹۰ درصد از محصولات کشاورزی، به‌واسطه زراعت در روستاها تأمین می‌شود و همین عدد و رقم به تنهایی برای به تصویر کشیدن اهمیت روستاها در اقتصاد و نظام تولیدی کشور کفایت می‌کند.
در ابتدای انقلاب با نگاه ژرف و حکیمانه معمار کبیر انقلاب اسلامی، دستور تأسیس جهاد سازندگی و بنیاد مسکن صادر و به‌واسطه آن، موفقیت‌های بسیاری در عرصه روستایی کشور رقم خورد، حوزه‌ای که متأسفانه تا پیش از آن و در دوران ستم‌شاهی با غفلت‌های بسیاری مواجه بود و همین کم‌توجهی‌ها، مسبب تحمیل آسیب‌ها و خسارات بسیاری به اقتصاد و تولید کشور شد و چه بسیار فرصت‌سوزی‌هایی که در سایه شوم این کم‌توجهی متوجه کشور شد.
با مطالعه گزارش و مقالات منتشر شده در ارتباط با روستاها و اهمیت آن در اقتصاد و تولید کشور این واقعیت عیان می‌شود که سرچشمه و نقطه ابتدایی بسیاری از نارسایی‌ها، نابرابری‌های اقتصادی، عقب‌ماندگی‌ها، بیکاری‌ها و در یک کلام، چالش‌های اقتصادی از روستاها آغاز می‌شود، طرح این موضوع به معنای هزینه‌ساز یا دردسر‌ساز بودن حوزه‌های روستایی نیست، بلکه کم‌توجهی به این مناطق به‌مثابه خشت اولی است که با تعبیه نادرست آن تا ثریا دیوار را کج خواهد کرد، به تعبیر دیگر روستاها فرصتی بالقوه و بسیار مؤثر محسوب می‌شوند که غفلت از آن‌ها، باعث بروز تهدید‌ات جدی در عرصه‌های مختلف ازجمله اقتصادی و تولیدی خواهد شد.
تجربه سالیان گذشته و مطالعه بررسی‌های موجود نشان می‌دهد، بخش قابل‌توجهی از فقرای کشور در مناطق روستایی سکونت دارند و اساساً یکی از عوامل اصلی در رشد و گسترش حاشیه‌نشینی را نیز باید در مهاجرت از روستاها، جست‌وجو کرد. مهاجرتی که علت آن کمبود امکانات، توزیع نامتوازن ثروت میان شهر‌ها و روستا‌هاست و به‌تبع در چنین شرایطی، روستانشینان برای برخورداری از فرصت‌ها و امکانات مطلوب‌تر به‌ناچار عطای سکونت در روستاها را به لقایش می‌بخشند و همین خروجِ از مناطق روستایی، سرمنشأ بروز و تحمیل آسیب‌هایی جدی به اقتصاد کشور می‌شود.
با در نظر گرفتن این واقعیت که اقتصاد کشورهای درحال توسعه همچون ایران به‌شدت متکی به کیفیت اقتصاد روستایی است، بیش از پیش به اهمیت روستاها و نقش کلیدی حوزه‌های جغرافیایی این‌چنینی در فراز و فرود‌های اقتصادی کشور پِی‌خواهیم بُرد.
آن‌چنان که آمار و ارقام منعکس شده در اخبار و گزارش‌های رسانه‌ها نشان می‌دهد بیش از سه‌میلیارد نفر از جمعیت موجود در دنیا، در مناطق روستایی سکونت دارند که البته احصاء معدل برای این آمار امری علمی و صحیح به نظر نمی‌رسد، زیرا ضریب سکونت مردم در مناطق روستایی به فراخور کشورها و میزان توسعه‌یافتگی آن‌ها بسیار متفاوت است، اما آنچه در این‌خصوص قابل کتمان نیست به اهمیت روستاها در فراز و فرود‌های یک کشور در تمامی عرصه‌های اقتصادی، تولیدی، صنعتی، فرهنگی، کشاورزی و حتی سیاسی باز می‌گردد.
این اصل و قاعده درباره کشور ایران نیز مصداق دارد و با این تعبیر و اوصاف هر آنچه برای توسعه روستاها تلاش شود به همان میزان ضرباهنگ توسعه کشور در عرصه‌های گوناگون ازجمله اقتصادی با سرعت و شتاب فزاینده‌تری همراه خواهد شد.
باید به تلخی اذعان کرد با وجود توجه ویژه امام راحل(ره) از ابتدای انقلاب به مناطق روستایی و نگاه ویژه و ژرف مقام معظم رهبری به این عرصه، ضریب اقدامات انجام شده با ظرفیت‌های موجود در مناطق روستایی کشور همسان نیست، البته انصاف حکم می‌کند، میزان اقدامات عمرانی و تلاشی که برای آبادانی روستاها از حیث زیرساختی در طول چهاردهه اخیر عملیاتی شده (در راستای تأکیدات و رهنمود‌های امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری) نادیده انگاشته نشود، اما با همه این اوصاف و با وجود تأکیدات دلسوزان نظام و انقلاب، از حیث تولیدی به روستاها به میزانی که باید توجه نشده است.
روستاها کانون و قطب مُولِد کشور در عرصه‌های زراعی و باغی
در میان تولیدات مورد نیاز یک کشور، تأمین و تولید محصولات زراعی کشاورزی و باغی که در دایره اقلام غذایی قابل تعریف است، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است و به‌واقع از روستاها می‌توان به‌عنوان بستری تأثیرگذار در تأمین استقلال، سلامت و امنیت غذایی کشور یاد کرد. بدون تردید، ایجاد رونق در نظام تولیدی کشور که به‌عنوان شعار سال از سوی مقام معظم رهبری برگزید شده، صرفاً به تولیدات صنعتی خلاصه نمی‌شود و در این دایره گسترده، تولیدات زراعی و باغی نیز قرار می‌گیرد. تولیداتی که تقریباً اکثر قریب به اتفاق کشورهای توسعه‌یافته، در این حوزه، به توانمندی‌ها و موفقیت‌های بسیاری نائل شده‌اند و اساساً پیشرفت در حوزه تولیدات روستایی به‌عنوان پیش‌نیاز یک توسعه تمام عیار و همه‌جانبه مطرح است.
مصطفی قره‌چایی، یکی از فعالان حوزه زراعی و باغی در غرب استان تهران، با اشاره به لزوم توجه هرچه بیشتر به روستاها از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط، مسئولان و مدیران استانی و کشوری اظهار کرد: سیر و روند طی شده درباره روستاها موید این واقعیت تلخ است که متأسفانه به‌دلایل گوناگون، بسیاری از روستاهای کشور در طول سالیان و دهه‌های اخیر با معضل مهاجرت و خالی شدن از سکنه مواجه شده‌اند، امری که از آن تحت عنوان گام نخستین اضمحلال مناطق روستایی یاد می‌شود.
وی افزود: تردیدی وجود ندارد که پایه اصلی و محوری فعالیت و کسب و کار روستانشینان بر دو حوزه کشاورزی و دامداری استوار می‌شود و فعالیت‌های مرتبط با این عرصه به فراخور شرایط حاکم بر مناطق روستایی و پتانسیل‌ها و ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی با تنوع و تکثر قابل‌توجهی همراه است و هرکدام از این عرصه‌ها به نوبه خود سهمی ویژه در تأمین امنیت غذایی کشور ایفاء می‌کند.
قره‌چایی در ادامه بیان کرد: به‌دلایل گوناگون همچون خشک‌سالی، تغییرات اقلیمی، واردات بی‌رویه، برخی بی‌برنامگی‌ها و... حوزه‌های روستایی کشور و به‌تبع آن روستانشینان با معضلات اقتصادی بسیاری مواجه شده‌اند و همین عارضه انگیزه خروج روستانشینان از مناطق روستایی و بروز تغییر کاربری‌های بسیار در اراضی روستایی را فراهم کرده است.
این فعال زراعی و کشاورزی در غرب استان تهران در ادامه بیان کرد: واقعیت این است که در شرایط فعلی اقتصادی جامعه و در مقطعی که دشمن جنگ اقتصادی با ایران اسلامی را در دستورکار قرار داده است، ضرورت اهمیت و توجه به مناطق روستایی (به تعبیر صحیح‌تر، اقتصاد روستایی) فزاینده‌تر از قبل شده و می‌طلبد با اتخاذ تدابیر هوشمندانه در راستای بهبود اقتصاد روستایی و توسعه و رشد هرچه بیشتر آن تلاش افزون‌تری در دستورکار قرار گیرد.
چندی پیش، مسعود گودرزی، نماینده شهرستان‌های ممسنی و رستم‌آباد در مجلس شورای اسلامی، در حاشیه بازدید از روستای سراب‌بهرام اظهار کرد: خشک‌سالی‌های تجربه شده در سال‌های گذشته و کم‌آبی، کیفیت زندگی روستانشینان را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار داده است و در چنین شرایطی انتظار می‌رود با عمران و بازسازی هرچه بیشتر روستاها برای ایجاد درآمد، کارآفرینی و ارتقای معیشتی روستانشینان برنامه‌ریزی شود.
وی در ادامه می‌افزاید: بسیاری از روستاهای کشور، از استعداد‌ها و توانمندی‌های طبیعی بسیاری برای پیشرفت و توسعه برخوردارند، اما به‌دلیل برخی کاستی‌ها و نارسایی‌ها، استعدادهای بالقوه موجود رها شده‌اند و متأسفانه بسیاری از مردم ساکن در روستاها در فقر، تنگدستی و محرومیت به‌سر می‌برند و برای برون‌رفت از این وضعیت دشوار به مهاجرت و عزیمت به مناطق شهری مبادرت می‌ورزند.
از لزوم توسعه تولیدات سنتی تا راه‌اندازی صنایع تبدیلی در روستا
یکی دیگر از ظرفیت‌های موجود در مناطق روستایی به عرصه گردشگری معطوف می‌شود، حوزه‌ای که با برنامه‌ریزی مدون و اصولی قادر به میزبانی از خیل عظیمی از توریسم‌ها و گردشگران خواهد بود که با توجه به موضوعیت این امر در قالب میراث فرهنگی و گردشگری از طرح و واکاوی هرچه بیشتر آن در این گزارش اجتناب می‌کنیم.
تولیدات سنتی و ظرفیت ویژه این صنعت در اشتغال‌زایی از دیگر استعدادهای نهان و آشکار در مناطق روستایی به‌شمار می‌رود که می‌باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تر و فراهم‌سازی بازار مناسب عرضه و فروش و بازاریابی حرفه‌ای، بستر رونق تولید در این عرصه را بیش از گذشته فراهم کرد.
راه‌اندازی و توسعه مراکز و کارخانجاتی که در قالب صنایع تبدیلی و تکمیلی قابل تعریف هستند در این مناطق، از دیگر ضروریاتی است که به موازات برخورداری این عرصه‌ها و حوزه‌های جغرافیایی از قابلیت‌های زراعی و باغی، نقش قابل‌توجهی در حصول رونق تولید ایفا می‌کنند و قطعاً با تأمین و عملیاتی ساختن موارد ذکر شده در این گزارش، توسعه روستایی به نحو هرچه مطلوب و شایسته‌تری محقق خواهد شد.
توسعه‌ای که قطع به یقین به ایجاد رونق تولید هرچه بیشتر در کلان اقتصاد کشور منتهی می‌شود و بدون تردید از منافع و مزایای چنین موفقیتی، کلیت اقتصاد کشور و تمامی آحاد جامعه، به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم منتفع خواهند شد.
منبع: سبزینه
درباره روستا
