زبان تبری و گیلکی دو زبان بسیار نزدیک
زبان تبری و گیلکی دو زبان بسیار نزدیک و همچنین دارای ریشه مشترک می باشند اما هر کدام زبانی با نام مستقل.
بررسی کارشناسانه در جلگهها و سپس نواحی کوهستانی نشان میدهد زبان تبری به دوازده گویش و لهجه در مناطق مختلف مازندران و گلستان و تهران وسمنان تکلم میشود:
لهجه علی آباد کتولی:
شامل نواحی روستایی کوهستانی شمال شاهوار و مناطقی چون کتول، پیچک محله، محمودآباد، فاضل آباد و جلگههای غیرترکمن نشین بلوک استارآباد قدیم
لهجه کردکویی:
شامل «هزار جریب شرقی، شاه کوه زیارت، بالاجاده، رادکان، گز شرقی و گز غربی و روستاهای غیر ترکمن نشین از زنگی محله گرگان و چهاردانگه تا گلوگاه»
لهجه بهشهری:
شامل «چهاردانگه هزارجریب» از «سورتی» تا «کیاسر» و روستاهای مناطق جلگهای از «گلوگاه، شاه کلیه» تا انتهای منطقه «قرهطغان و رودخانه نکارود»
لهجه ساروی:
شامل «چهاردانگه» از «کیاسر» تا کوهستانهای «دودانگه»، جلگههای مابین «میان دورود» و جلگههای مناطق غربی تجن رود تا جویبار و کوهستان دودانگه مانند گویش چاشمی
لهجه سوادکوهی:
شامل سوادکوه و قائمشهر و روستاهای جلگهای حد فاصل بین کیاکلا، جویبار و روستاهای کوهپایهای بیشهسر.
لهجه بابلی:
از مناطق کوهستانی چلاو آمل تا بندپی، امامزاده حسن در سمت غربی آلاشت و نواحی جلگه ای حد فاصل فریدونکنار، بابلسر، بهنمیر، کیاکلا تا روستاهای کوهپایهای کهنه خط، گنج افروز و بابل کنار
لهجه آملی:
از کوهستانهای بندپی تا چلاو، لاریجانات، نمارستاق و کلارستاق آمل تا حوالی امامزاده هاشم و جلگههای دو سمت هراز، دشت سر و محمود آباد و کوهپایهها و جلگههای جاده چمستان، میان آمل و نور و منطقه های قدیمی کوه نشین تهران
لهجه نوری، رویانی و نوشهری:
شامل بخشی از روستاهای بیرون بشم، کجور، محال ثلاث و جلگههای حد فاصل سرخ رود تا رودخانه چالوس
لهجه چالوسی و تنکابنی شرقی:
شامل مناطق کلارباستانی، برخی از روستاهای کوهپایهای منطقه بیرون بشم و لنگا و نواحی جلگهای از آب چالوس و عباس آباد و رودخانه نشتا به مرکزیت عباس آباد
لهجه تنکابنی مرکزی:
شامل لهجههای دوهزار و سههزاری و خرمآبادی و گلیجانی و چالکش یعنی جلگههای حد فاصل آب نشتا تا آب شیرود
لهجه فیروزکوهی:
شامل شهرستان فیروزکوه، نواحی کوهستانی شهرستان دماوند تا رودهن و بومهن
لهجه قصران باستانی:
شامل مناطق امامه، میگون، لالان، آبنیک، گرمابدر، روته، شمشک، دیزین، گاجره و چند روستای کوچک
لهجه الیکایی:
شامل ایل الیکایی گرمسار از روستای فروان آرادان تا روستای حصاربن فیروزکوه
منبع: کانال تلگرامی لاله وا @lalevalexicon