پیشروی کشت برنج تا اواسط زمستان در مازندران

تعجیل در کشت برنج طی سال های اخیر در مازندران سبب شده است تا امسال خزانه گیری این محصول به اواخر بهمن و اوایل اسفند رسیده و هشدار و توصیه کارشناسان کشاورزی را در پی داشته باشد.

فرایند کشت برنج در مازندران که به صورت سنتی از اواسط اسفند با شخم و شیار و آب تخت کردن شالیزارها آغاز و کار خزانه گیری نیز در روزهای پایانی این ماه و اوایل فروردین انجام می شد ، امسال از اواسط بهمن آغاز شد و هنوز به ماه اسفند نرسیده در برخی مناطق به خزانه گیری رسیده است .

خزانه برنج که در اصطلاح محلی مازندرانی به آن ' تیمجار ' هم می‌گویند ، مکانی آماده سازی شده در داخل زمین اصلی یا در قطعه‌ای از زمین در خارج مزرعه اصلی است که برای کاشت بذر و حفظ و نگهداری آن تا زمان نشا و کاشت در زمین اصلی ایجاد می شود.

پس از آن که بذر برنج در محیط خزانه رشد کرده ، بوته های سبز شده کنده شده و به شالیزار جهت نشاء انتقال می یابد.

رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا نسبت به خطرپذیری خزانه‌گیری زودهنگام برنج در سال زراعی جاری به کشاورزان شالیکار هشدار داد و از آنان خواست تا برای جلوگیری از خسارت احتمالی ، مراحل کاشت ، داشت و برداشت این محصول راهبردی را با نظر کارشناسی انجام دهند .

ابراهیم قربانژاد با اعلام این که تاکنون 35 درصد از شالیزارهای استان شخم و شیار شده، گفت: کشاورزان نباید در عملیات خزانه‌گیری و بذرپاشی عجله کنند، چرا که شرایط جوی و سرمای بیش از حد احتمالی در روزهای باقی مانده زمستان باعث خسارت به خزانه‌ها می‌شود.

وی افزود : به دلیل سرما، خزانه گیری قبل از نیمه اول اسفند با خطر پذیری بالایی رو به رو است و تاکید کارشناسی بر این است که کشاورزان از پانزدهم اسفند اقدام به خزانه گیری کنند.

این کارشناس کشاورزی در عین حال تاکید کرد که کشاورزان در صورت انجام خزانه‌گیری برای جلوگیری از خسارت سرمازدگی حتما از پوشش‌های نایلونی برای حفظ خزانه و کنترل دما استفاده کنند.

** رسیدن به کشت دوم ، علت اصلی تعجیل
جلو انداختن فرایند کشت برنج در مازندران که هم اکنون به نیمه بهمن رسیده از حدود پنج سال پیش به تدریج آغاز شد و علت آن هم باب شدن کشت دوم برنج در شالیزارها بوده است .

کشت دوم برنج به 2 روش نشا مجدد و یا پرورش ساقه شالی که مازندرانی ها به آن ' دونوچ ' ( رتون ) می گویند انجام می شود. برررسی های نشان می دهد در سال های اخیر که این نوع کشت باب شده ، برنج کاران مازندرانی هر سال یک تا دو هفته زودتر برای کشت برنج دست به کار شدند.

رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران گفت که کشاورزان به منظور کشت دوم برنج ، زمان خزانه گیری کشت اول را امسال نیز حدود 20 روز زودتر از سال قبل شروع کرده اند.
وی افزود : خزانه گیری زودهنگام برنج به شرایط آب وهوایی مناسب برای رشد بذر در خزانه بستگی دارد و باعث می شود رشد آن به صورت طبیعی و در زمان مقرر برای انتقال به زمبن اصلی آماده شود.

بررسی ها نشان می دهد تا پیش از سال 92 به طور معمول خزانه گیری برنج از اوایل فروردین آغاز می شد و بوته شالی از دهه سوم اردیبهشت به زمین اصلی برای نشاکاری منتقل می شد ، ولی از این سال به بعد در پی رونق بازار برنج و ایجاد ثبات در بازار این محصول با سیاست های دولت تدبیر و امید ، تمایل برنج کاران به کشت زودهنگام افزایش یافته است .

تا پیش از این برنج کاران مازندران همه ساله در فصل برداشت برنج با کاهش قیمت محصول مواجه شده و تمایلی به کشت دوم نداشتند و حتی برخی از آنان شالیزارهای خود را تبدیل به باغ کرده بودند.

دولت یازدهم از سال 93 با ممنوع کردن واردات برنج هنگام برداشت محصول داخلی، علاوه بر ایجاد ثبات در بازار، دست دلالان را از سفره فراهم آمده با رنج و مشقت شالیکاران کوتاه کرد و کشاورزان نیز به کشت دوم و حتی در بعضی مناطق به کشت سوم تمایل پیدا کردند ، اگر چه کشت سوم شالیزارها محصولی غیر از برنج بوده است .

بر اساس آمار جهاد کشاورزی مازندران ، در سال زراعی گذشته حدود 35 هزار هکتار از زمین های شالیزاری مازندران دوباره نشا کاری و 60 هزار هکتار نیز به روش پرورش ساقه شالی یا دونوچ کشت شده بود .

** توصیه به استفاده از هرز آب برای شخم و شیار
رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به اینکه تاکنون 63 هزار هکتار از زمین های شالیزاری استان شخم و شیار زمستانی شد، گفت : عملیات آب تخت هم در 22 هزار هکتار با استفاده از هرز آب‌های موجود و بارندگی‌ها انجام شده است .

وی افزود : با توجه به وضعیت منابع آبی استان که زیاد مناسب نیست و ضرورت استفاده از هرز آب‌های زمستانی برای صرفه‌جویی و مدیریت مصرف آن، توصیه ما به کشاورزان این است که کار شخم و شیار زمستانی را حتما انجام بدهند.

باقر نژاد با اظهار این که 30 درصد از مصرف آب شالیزاری مربوط به شخم و شیار و آب تخت است ، گفت : انجام این کار با هرز آب های زمستانی سبب صرفه جوئی در مصرف ذخایر منابع آبی می شود.

وی افزود : انجام آب تخت اولیه با یخ آب زمستانی علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب ، در کنترل آفت هم نقش موثری دارد و در نتیجه هر چه عملیات اولیه شخم و شیار اراضی شالیزاری سریع‌تر انجام شود ،نتیجه مطلوب‌تری حاصل می‌شود.

این مسئول جهاد کشاورزی مازندران همچنین با بیان اینکه انهدام علف‌های هرز بویژه در داخل کانال‌های آبرسانی برای انتقال بهینه آب و آفات موثر است ، گفت : با توجه به اهیت نقش آببندان ها ، کشاورزان از امکانات موجود برای آبگیری آب‌بندان‌ها اقدام کنند.

هم اکنون 800 قطعه آببندان با ظرفیت حدود 370 میلیون متر مکعب در مازندران وجود دارد. بر اساس گزارش آب منطقه ای ،اکنون کمتر از 40 درصد از ظرفیت آببندان ها ، آب ذخیره شده وجود دارد.

آببندان ها علاوه بر تامین آب زمین های کشاورزی ، برای پرورش ماهی هم مورد استفاده قرار می گیرند.

** کشاورزان زمین های خود را بیمه کنند
قربان نژاد با تاکید بر اینکه اراضی شالیزاری تحت پوشش بیمه کشاورزی قرار می گیرند ، گفت: با توجه به آمار کاهش بارندگی و حجم کم آب پشت سدها و آببندان ها خطر خشکسالی جدی است به همین دلیل شالیکاران با انجام بیمه در صورت بروز خسارت می توانند غرامت دریافت کنند.

خزانه گیری زودهنگام در مازندران در حالی است که بانک نشاء در این استان با هدف تامین بوته شالی برای شالیکاران فعال است .

بر اساس گزارش های موجود ، استقبال کشاورزان برنجکار برای تهیه بوته شالی از بانک نشاء به خاطر هزینه بالای تهیه و تولید کم شده است .

کشاورزان برای تهیه بوته شالی از بانک نشاء باید قرار داد امضا کنند، موضوعی که احتمالا در کاهش استقبال کشاورزان بی اثر نبوده است .

نشاء برنج در بانک نشاء در فضای سربسته با استفاده از خاک و آبیاری قطره ای و در دمای مناسب رشد پیدا می کند و انجام نشاء آن فقط از طریق دستگاه نشاء کار میسر است.

مازندران 230 هزار هکتار شالیزاری دارد که پارسال به خاطر کمبود آب 213 هزار هکتار زیر کشت برنج رفت که حدود یک میلیون و 50 هزار تن برنج سفید از این سطح برداشت شد.

خبرنگار: سید رضا هاشمی کروئی _ خبرگزاری ایرنا