*اطلاعات موجود در سایت بیشتر بصورت میدانی جمع آوری شده است و احتمال اشتباه وجود دارد . ما را در رفع اشتباهات و تکمیل اطلاعات، یاری نمایید . منتظر ارسال مقالات، مطالب و دست نوشته های شما اهالی روستا، درباره موضوعات مختلف هستیم*

نقش بهداشت محیط در توسعه ی پایدار روستایی

 

جامعه روستایی که بیش ار 27 درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص می دهد نقش اساسی در حیات اقتصادی و اجتماعی کشور دارد. با توجه به اهمیت و جایگاه جامعه روستایی در کشور و مشکلات و چالش هایی که این جامعه در فرآیند توسعه با آن روبه رو است شناخت و تحلیل ویژگی های برنامه ریزی توسعه روستایی در کشور و پرداختن به کلیه ابعاد آن ضرورت ویژه دارد.

 

در مجموع نظام مدیریت توسعه روستایی شامل : قوانین، مقررات، سیاست ها طرح های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی است که هر یک به تناسب ضرورت ها و نیازهای زندگی روستاییان، در پی به ثمر رسیدن ساماندهی و توسعه پایدار روستایی می باشند.

 در این بین توجه به بهداشت محیط روستا در فرآیند برنامه ریزی های توسعه ی روستایی برای مجموعه ی مدیریت روستایی ضروری است و می توان برآیند برنامه های توسعه را در بهبود کیفیت بهداشت محیط زیست روستایی مشاهده نمود. نحوه ساماندهی محیط های طبیعی و انسان ساخت نشان دهنده چگونگی روند توسعه ملی در هر منطقه است. از این دیدگاه برای شناخت میزان توسعه یافتگی یک سرزمین اساسا چندان نیازی نیست که به برنامه ها و اهداف توسعه ملی آن مراجعه شود. مشاهده و بررسی وضعیت بهداشت محیط سرزمین (بررسی چند شهر وروستا به عنوان نمونه) خود گویای وضعیت توسعه یافتگی و یا توسعه نیافتگی آن سرزمین به شمار می آید.

 

مفهوم توسعه پایدار روستایی:

توسعه جریانی است چند بعدی و پیچیده که در خود تجدید سازمان و سمت گیری متفاوت کل نظام اقتصادی – اجتماعی را به همراه دارد.  توسعه پایدار روستایی عبارتست از وحدت میان ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی به منظور بالا بردن سطح معیشت و رفاه مردم روستایی. در توسعه پایدار روستایی توجه به عوامل زیست محیطی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

 

 

اهداف توسعه پایدار:

توسعه پایدار همواره به موارد زیر تاکید داشته است:

 

1-      به هم پیوستگی محیط زیست و توسعه ی اقتصادی به عنوان اساس بحث توسعه ی پایدار

 

2-      اهمیت افراد در دستیابی به توسعه پایدار و توجه به مردم به عنوان محور توسعه و تلاش در جهت برقراری زمینه های مشترک

 

3-      توجه به مردم و رفع نیازهای اولیه و اساسی آنها از جمله مسکن مناسب، بهداشت و تکنولوژی مناسب برای همه

 

4-      توجه به توسعه ی درونی در چارچوب محدودیت های منابع طبیعی

 

5-      کمک به فقرا و تهیدستان

 

6-      تلاش برای دستیابی به عدالت اجتماعی و برابر " درون نسلی " و " بین نسلی " و سعی در برقراری عدالت اقتصادی

 

 

 

 

نقش مردم در توسعه ی پایدار روستایی:

توسعه روستایی فرآیند گسترش مشارکت مردم، توانا سازی مردم برای تصمیم گیری در شکل دهی فضای روستا، افزایش رفاه و خوشبختی، گسترش فرصت ها و ظرفیت های بالقوه، توانا سازی همه به ویژه زنان، فقرا، کشاورزان خرده پا و... و همچنین توانا سازی برای انجام کار گروهی است.

 

تمام برنامه های توسعه ای برای مردم و بهره مندی مردم انجام می گیرد به گونه ای که کانون توسعه مردم می باشند. پس توسعه با مردم و برای مردم است. با توجه به ابعاد توسعه پایدار روستایی نقش مردم در فرآیند تغییرات ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بهداشت محیطی بسیار بالاست.

 

حرکت توسعه روستایی به سمت پیشرفت انسان ها و امکانات جهت گیری شده است و یکی از شرط های اساسی و مهم آن ایجاد انگیزه در روستاییان است که خودشان شروع به حرکت و ابداع نمایند. تشکیل شوراهای بهداشت روستایی محلی و سایر انجمن های روستایی از جمله ابزارهای نیل به این مقصود هستند که می توانند چندین هدف از اهداف توسعه را دنبال کنند.

 

 

 

ارتباط بین وضعیت بهداشت محیط زیست و هزینه های سلامت:

کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه ی اقتصادی (OECD) بین 6 تا 16 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به بخش سلامت اختصاص می دهند. این موضوع برای کشورهای در حال توسعه از اهمیت بیشتری برخوردار است. چرا که این کشورها اولویت بالاتری برای افزایش رشد تولید قائل هستند و پیوسته میکوشند تا در رقابتی فشرده با کشورهای صنعتی فاصله خود را با آنها کاهش دهند. در چنین شرایطی طبیعی است که ملاحظات توسعه پایدار در عرصه ی عمل چندان مورد توجه سیاست گذاران قرار نگیرد. افزون بر این در این کشور ها زمینه ها و فرصت های گسترده ای برای بهبود کیفیت بهداشت محیط زیست وجود دارد. به طوری که هزینه های آشکار و پنهان جایگزینی فناوری های آلاینده با بدیل های پاک، احتمالا کمتر از هزینه های مشابه در کشورهای توسعه یافته است. انتظار می رود با ارتقای کیفیت محیط زیست در این کشورها علاوه بر افزایش رشد اقتصادی پایدار، دستاورد محسوسی نیز در کاهش هزینه های سلامت حاصل شود.

 

کشورهای در حال توسعه از حیث تعداد، بزرگترین گروه را در دسته بندی های مختلف تشکیل می دهند. این کشورها به دلیل کم توجهی به آسیب های بهداشت محیط و تمرکز بر توسعه ی اقتصادی به طور جدی با کاهش کیفیت محیط زیست رو به رو می شوند. از سوی دیگر همزمان با رسیدن به درجات بالای توسعه ، سرمایه گذاری در بخش بهداشت و سلامت نیز افزایش می یابد.

 

 

 

 

راهکارهای عمده ی بهداشت محیط برای دستیابی به اهداف پروژه ی بهسازی محیط روستا:

 

*   تشکیل شورای بهداشت در روستا و برگزاری جلسات ماهانه با روسای ادارات و پیگیری به منظور رسیدن به اهداف پروژه

 

*     برگزاری کارگاه های آموزشی برای تبادل نظر مسئولان واحدها و ارگان های ذیربط

 

*     ارتقای سطح دانش مردم روستا به منظور شرکت فعال در اجرای طرح های پروژه با برگزاری جلسات آموزشی

 

*     بکارگیری منابع و امکانات موجود در محل جهت پیشبرد اهداف پروژه

 

 

 

 

 

نقش محوری بهداشت محیط در توسعه ی پایدار روستا:

 

1-      بهداشت آب:

بهسازی منابع آب مهمترین رکن تامین آب آشامیدنی سالم است که می توان با هماهنگی و مشارکت شرکت های آب و فاضلاب روستایی، جهاد کشاورزی، مرکز بهداشت و مشارکت مردم نسبت به انجام و اجرای آن اقدام نمود. حفر و بهسازی چاه جدید آب آشامیدنی و احداث منبع ذخیره و تامین فشا رآب و تهیه و نصب دستگاه کلر زنی به منظور تهیه آب سالم و کافی با مشارکت ارگان های مذکور از جمله اقداماتی است که در این زمینه می توان انجام داد.

 

2-      دفع صحیح و بهداشتی مدفوع:

دفع ناصحیح مدفوع از مهمترین علل شیوع بیماری ها محسوب می شود. چرا که موجب آلودگی خاک و منابع آب و مواد غذایی می شود. دفع غیر بهداشتی مدفوع از اهم مشکلات بهداشتی افراد کم درآمد و بی بضاعت روستایی می باشد. لذا می توان با هماهنگی و مشارکت مادی و حمایتی مسئولان کمیته امداد امام خمینی (ره ) و جلب کمک های مردمی شرایط لازم جهت دفع بهداشتی مدفوع را فراهم نمود. دفع فاضلاب در روستا ها خصوصا روستاهای کوهستانی غالبا به صورت غیر بهداشتی صورت می گیرد. عدم امکان حفر چاه به علت سنگی بودن و هزینه بالای ایجاد شبکه ی جمع آوری و تصفیه ی فاضلاب از علل این امر به شمار می آید. شرط اصلی موفق بودن دفع بهداشتی فضولات، همکاری صمیمانه مردم و هماهنگی و مشارکت شرکت های آب و فاضلاب روستایی و بنیاد مسکن و مرکز بهداشت شهرستان و بخشداری ها و شورای اسلامی می باشد

 

3-      دفع بهداشتی زباله:

افراد جامعه باید بدین باور برسند که علاوه بر رعایت موازین بهداشت فردی، ملزم به حفظ بهداشت محیط پیرامون خود هستند. زیرا در صورا عدم رعایت این موضوع سلامت آنها و بهداشت سایر افراد جانعه به مخاطره خواهد افتاد . یکی از موارد مهم در زمینه حفظ و ارتقای سلامت افراد جامعه، جمع آوری ، انتقال و دفع صحیح و بهداشتی زباله می باشد.

 

با توجه به وضعیت جغرافیایی منطقه و در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی ساکنین، طرح جمع آوری، انتقال و دفع بهداشتی زباله می تواند به مرحله اجرا گذاشته شود. پیشنهاد می شود با تشکیل شوررای بهداشت روستا و جلب مشارکت مردم روستا و یا روستاهای همجوار، بخشداری ها، جهاد کشاورزی و مرکز بهداشت جمع آوری زباله به دو صورت به مرحله اجرا گذاشته شود:

 

الف- بخش خصوص: بخش خصوصی می تواند با توجه به وضعیت موجود در روستاها با استفاده از چرخ دستی ، گاری حمل با چهارپا، گاری موتوری، یدک کش همراه تراکتورو یا هر وسیله نقلیه موتوری مناسب با در نظر گرفتن هزینه ماهانه ی هر خانوار و با نظارت دهیاری ها طرح را به مرحله ی اجرا در آورد.

 

ب- می توان با گرفتن خودیاری مردم روستا و همکاری مرکز بهداشت، با خرید وسیله ی مناسب جمع آوری، ایجاد شرکت تعاونی تحت پوشش اداره تعاون به صورت قانونی نسبت به جمع آوری و بازیافت زباله اقدام نمود

 

 

4-      حمام بهداشتی:

وجود حمام بهداشتی در روستا و رعایت اصول بهداشتی در آن بسیار با اهمیت و ضروری می باشد . از آنجایی که در روستاهای کم جمعیت راه اندازی و نگهداری حمام عمومی توجیه اقتصادی ندارد و با عدم استقبال و حمایت مردم روبه روست، لذا ایجاد حمام های خصوصی در داخل منازل مورد توجه می باشد و در این راستا می توان با همکاری اداراتی مانند بنیاد مسکن با استفاده از واگذاری تسهیلات وام قرض الحسنه به خانوار های نیازمند به این مهم دست یافت

 

 

5-      بهداشت مدارس:

نظر به اهمیت بهداشت دانش آموزان در زمینه بهداشت محیط و سایر زمینه ها، بهسازی سرویس های بهداشتی در مدارس روستایی در اولویت است

 

6-      بهداشت مساجد و زیارتگاه ها:

در مساجد و زیارتگاه ها به عنوان اماکن عمومی بایستی نکات بهداشتی و بهداشت محیطی کاملا رعایت شود. برنامه های آموزشی و تشویق و مشارکت مردم روستا ، همکاری اداره اوقاف و امور خیریه، جهاد کشاورزی، روحانیون محلی، سازمان تبلیغات و مرکز بهداشت در ایجاد محیط سالم و بهداشتی در این گونه اماکن بسیار مثمرثمر است.

 

 

7-      بهداشت غسالخانه:

بهسازی و احداث غسالخانه ی بهداشتی به منظور حفظ رعایت موازین بهداشتی و جلوگیری از شستشوی میت در داخل رودخانه ها و منازل مسکونی باید در روستاها صورت گیرد. به این منظور غسالخانه در خارج از روستا و در مجاورت گورستان احداث می گردد.

 

 

8-      بهسازی معابر روستا:

کثیف بودن محیط روستا مانند وجود کوچه های خاکی و شن ریزی نشده ، تراکم گل و لای در داخل کوچه ها، جوی، نهر آب، سطح منازل و همچنین وجود آشغال، مواد زائد مانند کاغذ پاره ، خاکستر و... ضمن اینکه محیط کثیف و بدمنظره ای ایجاد می کند باعث آلودگی نیز می گردد.

 

 

9-      بهداشت مواد غذایی:

لازم است مراحل تولید ، نگهداری، توزیع و فروش مواد غذایی طبق موازین بهداشتی انجام گیرد. به منظور حمایت از تولیدکنندگان مواد غذایی در روستاها مانند کارگاه های شیره پزی، رب، لواشک و ... در شرایط مناسب و بهداشتی لازم است روستاییان را تشویق به مشارکت در ایجاد شرکت های تعاونی تحت پوشش اداره ی تعاون نمود تا مواد غذایی به صورت سالم با داشتن کد بهداشتی وارد بازار گردد.

 

 

10-  بهداشت مسکن و طرح هادی:

مراعات اصول بهداشت در تمام ارکان زندگی از جمله مسکن و اماکن عمومی باید مورد نظر قرار گیرد. رعایت اصول مهندسی ساختمان جهت اقدامات پیشگیرانه، کاهش اثرات بلایای طبیعی در نظر گرفته می شود. به منظور رعایت حداقل مسائل بهداشت محیطی می بایست اتاق ها از نور کافی برخوردار باشد و مشارکت در برنامه ی سفیدکاری اتاق ها، بهداشت آشپرخانه ، سرویس بهداشتی و... می بایست مورد نظر قرار بگیرد.

 

 

11-  مبارزه با حشرات و جوندگان:

حشرات و جوندگان می توانند عوامل بیماری زا مانند انگل ها و میکروب ها ، ویروس ها و... را از راه های مختلف وارد بدن انسان کنند و خسارت های اقتصادی به وجود آورند. بنابراین در روستا با مشارکت مردم ، جهاد کشاورزی، شبکه ی دامپزشکی، اداره بهداشت و... برنامه اجرایی مبارزه با حشرات و جوندگان باید به مرحله ی اجرا گذاشته شود. این کار به دو روش بهسازی محیط ( حذف پناهگاه، آب و غذا) و طعمه گذاری صورت می گیرد.

 

 

البته نقش محوری دهیاران در راستای ارتقای شاخص های توسعه ی روستا به ویژه شاخص های بهداشتی از اهمیت بالایی برخوردار است. طبق ماده 10 اساسنامه تشکیلات و سازمان دهیاری ها ، دهیاران نقش مشارکتی و نظارتی بر فعالیتهای بهداشتی در راستای ارتقای شاخص های بهداشتی روستا دارند.

 

 

 

 

موانع و مشکلاتی که در این مسیر وجود دارد را می توان به شرح زیر نام برد:

 

1-      کمبود اعتبارات دستگاه های دولتی و تاخیر در ابلاغ اعتبارات مربوطه

 

2-      کمبود ادوات و ماشین آلات مخصوص

 

3-      مشکلات موجود در خصوص پشتیبانی و هماهنگی های بین بخشی

 

4-      کمبود نیروی انسانی مراکز بهداشتی درمانی

 

5-      پراکندگی و بعد مسافت روستاهای استان

 

6-     در روستاهای با زمین های سخت و همچنین مناطق کوهستانی عدم امکان حفر چاه جاذب به علت سنگی بودن زمین

 

 

 

 

بحث و نتیجه گیری:

افرادی میتوانند در توسعه ی جامعه اثرگذار باشند که از نظر جسمی، روحی و روانی افراد سالمی باشندو این امر محقق نمی شود مگر اینکه انسان سالم در محیط سالم پرورش پیدا کند. لذا با توجه به این اصل و ارتباط معنی دار کیفیت زندگی با محیط سالم اهمیت اقدامات بهداشت محیط در بهسازی محیط روستاها و قطع سیکل انتقال بیماری ها بر همگان روشن می گردد.

 

باتوجه به مفاهیم مذکور اهمیت ویژه ی اقدامات بهداشت محیط نه تنها جزو هزینه ها محسوب نمی گردد بلکه به عنوان سرمایه گذاری برای آینده یا برگشت سرمایه در میان مدت محسوب می شود.

 

 

 

 

 

 

 

منبع: ماهنامه پژوهشی آموزشی و ترویجی دهیاری

 

 برگرفته شده از www.mahdiabad.blog.ir

 

 

ارسال نظر

وبسايت روستا مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است و از انتشار نظراتی که حاوی توهین یا بی‌احترامی به اشخاص حقيقي يا حقوقي و موارد مغایر با قوانین كشور باشد معذور است.

کد امنیتی
بارگزاری مجدد

درباره روستا
شهدا
حماسه سازان
مردم شناسی
کشاورزی
مشاغل و صنایع
آموزش
ورزش
زنان
خیرین
روستائيان نمونه
بنياد علمي فريد
آئينهاي مذهبي
نهادهای اجرایی
بهداشت
مقالات و مطالب مختلف
دیگر موضوعات

 

 

روستــا20