راهکارهای نجات از عوارض باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی

یکی از بزرگترین چالش های کشاورزی امروز، برآورده کردن نیاز غذایی جمعیت در حال رشداست. رشد کنترل نشده جمعیت در کشورهای درحال توسعه، باعث به هم خوردن تعادل بین جمعیت و استفاده نامناسب از زمین های کشاورزی گردیده است که تأمین این نیاز، باعث استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و سموم شده است. بنابراین یکی از نگرانی های کنونی جهان، آلودگی خاک و آب و محصولات غذایی به مواد شیمیایی است. مطابق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال ۲۰۰۷، رتبه بهداشتی ایران ۱۲۳ بوده است.

به گفته مدیر تحقیق و توسعه فناوری زیستی آسیا، در ایران هرساله ۳۴ هزار نفر در اثر سرطان می میرند كه ۹۰ درصد آن ها ساكنان استان های گلستان، مازندران، گیلان و دشت مغان هستند، چرا که ۵۰ درصد از سموم و كودهای شیمیایی كشور در مزارع این مناطق استفاده می شود.

باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی عوارض متعددی بر سلامتی انسان و حیوانات می گذارند بطوری که باقیمانده های سموم مورد استفاده در کشاورزی بر روی سیستم عصبی، سیستم تنفسی و سیستم گوارشی اثر می گذارند و باعث افسردگی، بی خوابی، انقباض ماهیچه ای و افزایش واکنش های نا خواسته می شوند.

۱- تجمع بیش از حد نیتروژن باعث بروز سرطان در نوزادان به نام مت هموگلوبولینمیا می شود که باعث نرسیدن اکسیژن کافی به بافت های بدن می گردد.

۲- فلز آلومینیوم در سطح بالا باعث بروز آسم، آلزایمر، بیماری های استخوانی و عوارض حین تولد می شود.

۳- سمیت کلسیم منجربه عوارض عصبی، عقب ماندگی در رشد، تأخیر در شناخت و آسیب هایی به کلیه ها و سیستم ایمنی بدن می گردد.

۴- فلز کبالت در سطح بالا منجر به آسیب های ریوی می شود.

۵- فلز بور باعث کاهش تولید اسپرم و تحریک پذیری بینی، حلق و چشم می شود.

۶- مواد حاوی کلر باعث سوء تغذیه جنین، ذات الریه، فلج عضلات و حتی مرگ در اثر از دست رفتن فعالیت سیستم تنفسی می گردد.

۷- میزان زیاد پتاسیم در کودهای شیمیایی باعث کاهش ویتامین C و محتوای کاروتن گیاهان می شود.

۸- کودهای فسفاته نیز پس از مصرف در گیاهانی مانند سیب زمینی باعث افزایش تجمع عناصر سنگینی مثل کادمیوم می گردد که علاوه بر خاصیت سرطان زایی، باعث کوتاهی قد در کودکان و اختلال در کارکرد کلیه ها می شود.

توصیه به مسئولان:

یكی از راهبردهای مهم توسعه كشاورزی در كشور، ارتقاء سطح سلامت جامعه و تحقق شعار پیشگیری مقدم بر درمان است. لذا توصیه می شودمسوولان بهداشت کشور و استان ها نتایج تحقیقات بیمارستانی و آمار و ارقامبیماران ناشی از مصرف مواد غذایی ناسالم را برای اطلاع عموم منتشركنند. همچنین مسوولان اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی، نسبت به اطلاع رساني و اعلام استاندارد های ميزانوجود سم و کود در میوه ها و محصولات کشاورزی اقدام كنند و مسوولان شهرداری ها، درمیادین میوه و تره بار، غرفه های عرضه محصول سالم و ارگانیک رادایر كنند و در نهایت مسوولان وزارت جهاد کشاورزی،نظارت دقیق بر تولید محصولات سالم و ارگانیک داشته باشند و ترویج و انتقال دانش محصول سالم و ارگانیک رادر دستور کار خود قرار دهند و وزارت بازرگانی در مبادی ورودی کشور ضمن نظارت کافی بر ورود سموم و کودهای شیمیائی از صحت و سلامت آنها اطلاع کامل حاصل نمایند.

پیشنهاد

کشاورزی ارگانیک:

در این سیستم استفاده از کودهای شیمیایی، سموم و افزودنی های غیر مجاز بر اساس قوانین ارگانیک، محدود یا به طور کلی حذف می شوند. ضمنا در این سیستم، تولید محصولات کشاورزی بر اساس تناوب کشت، استفاده از فرآورده های تولید شده در مزرعه مانند باقیمانده های محصول، کودهای حیوانی، کودهای سبز، ضایعات آلی خارج از مزرعه، مبارزه مکانیکی و بیولوژیک جهت کنترل آفات، بیماری ها و علف های هرز، استفاده از روش های بیولوژیک برای افزایش حاصلخیزی و بهره وری خاک استوار است.

 دکتر محمد رضا نائینی - دکترای فیزیولوژی و اصلاح میوه و عضو سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

منبع: ایانا // 1398