اهمیت بهسازی ورودی و خروجی شهرها و روستاها

ورودی و خروجی هر سکونتگاه شهری یا روستایی نگرش شهروندان و مهم‌تر از آن، به‌ویژه مجموعه مدیریت شهری و روستایی را نشان می‌دهد. این محور‌ها در نگاه هر فرد تازه‌وارد به شهر و روستا و به‌ویژه گردشگران اهمیت بسیار زیادی دارد و تلقی و برایند از شهر را برای همیشه در ذهن تازه‌واردان و گردشگران به یادگار خواهد گذاشت. در نگاه متخصصان و تیزبینان، این محورها مبنای نگرش مدیریت شهری و روستایی و ملاک قضاوت مدیریت شهری و روستایی یا ملاک قضاوت درباره کسانی است که برای ساکنان شهر و روستا تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری می‌کنند.

تجارب متعدد جهانی وجود دارد که شورا‌ها و شهرداران و مجموعه مدیریت شهری و روستایی، هر نوع مداخله در کاربری را از این محور‌ها آغاز می‌کنند و در طرح‌‌های شهری و روستایی، تغییرات کاربری اراضی را با وسواس بسیار از همین محور‌ها پی می‌گیرند. بنا بر تجربه، در برخی شهرهای دنیا، هوشمندانه از این محور‌ها برای معرفی چهره‌های مهم شهر، معرفی مکان‌های مهم تاریخی و فرهنگی شهر و پیرامون، محلی برای یک تفریح کوتاه چندساعته و نظایر آن استفاده شده و به این محور‌ها کاربری مناسب، متوازن و مطلوب با بار معنایی ‌ویژه داده‌اند تا آن‌ها را به محل‌های جذاب با کاربری فراغت، گردشگری، بازارهای موقت، عرضه محصولات محلی و ملی با تنوع کاربری‌ها تبدیل کنند.

در واقع محورهای پیرامون شهر یا روستا به محل‌هایی جذاب با نقش و نگارهای دیدنی برای فراغت روزانه ساکنان شهر و رهگذران مبدل می‌شود و در تزئین آن از هنرهای برجسته رنگ‌آمیزی و معماری استفاده کامل می‌شود. خلاصه این‌که این محور‌ها را به مکان‌های فعال و پرشور شهر تبدیل می‌کنند که برای ساکنان خسته از شهر یا رهگذران و گردشگران، محلی جذاب، جایی برای تنفس و سرشار از تازگی به حساب می‌آید. برنامه‌ریزی برای این‌که این مبادی به محورهای مناسب و جذاب تبدیل شود خیلی سخت نیست، به شرط آن‌که همت جدی برای تحقق آن در شورای شهرها و روستاها و شهرداران و دهیاران وجود داشته باشد. چند گام کوتاه می‌تواند بستر تبدیل چنین محورهای بدقواره و بدترکیبی را به محور مطلوب و شایسته تبدیل کند. گام نخست بازبینی و در اصطلاح دقیق‌تر بازنگری طرح‌های تفصیلی شهری و طرح‌های هادی روستایی است. این گام کار سختی برای مدیران نیست.

 
گام دوم اختصاص و ایجاد کریدور یا شهرک یا محور ‌ویژه به کاربری‌هایی است که فعلا در محورهای ورودی و خروجی شهر مستقر هستند. این کار می‌تواند با مشوق‌هایی هم همراه شود. گام سوم عملیات اجرایی تبدیل کاربری محورهای ورودی و خروجی به کاربری‌های دلخواه است که آن هم می‌تواند با مشوق‌هایی به‌سرعت انجام شود.
قطعا مواردی که گفته شد به همین سادگی نیست و نیاز به طرح‌ریزی و عملیات اجرایی دارد. اما در یک دوره‌ای که حداقل با ثبات 4ساله مدیریت شهری و روستایی همراه است، اگر اندکی همت و توجه باشد، به سهولت میسر و ممکن است. فعلا ورودی و خروجی شهرها و حتی برخی روستاهای مورد توجه ما در مازندران پر است از کاربری‌هایی که بدترکیب، بدقواره، مزاحم، دارای آلودگی صوتی و به‌ویژه دور از زیبایی دیداری هستند و به مانند پیکره‌ای از شهر یا روستایی هستند که رها شده‌اند. چنان بدقواره و بدترکیب هستند که گویی شهرداران و مدیریت شهری و روستایی آن‌ها را از شهر به بیرون پرتاب کرده‌اند. این محور‌ها نتیجه اندیشه داشته یا نداشته و توجه یا بی‌توجهی تام مجموعه مدیریت مکانی و سرزمینی است.

 
شهر‌ها و روستاهای شمالی ایران به‌ویژه در ناحیه مورد توجه ما در شرق مازندران، صدها هزار بیننده و گردشگر در طول سال به‌ویژه تابستان‌ها دارد. حتی ایجاد و اجرای مسیرهای کمربندی نیز نتوانسته تجربه‌ای موفق در موضوع ورودی و خروجی شهر شود. کاربری این محورها می‌بایست با نقش و کارکرد شهر یا روستا سازگار و تنظیم شود و خدماتی مانند آنچه فعلا در این محورها است طبق برنامه به نواحی یا شهرک‌های خدماتی که قابل پیشنهاد است انتقال یابد. این نکاتی که بیان شد می‌توانست با تصاویری همراه شود، تصویر‌سازی بر عهده مخاطبانی است که در شهرهای شمالی و گردشگرپذیر مانند بهشهر یا نکا و گلوگاه، رستمکلا و خلیل‌شهر یا هر شهر و روستای مهم و معتبر منطقه چه منظر‌هایی ارائه می شود. ما می‌دانیم، شما هم می‌دانید؛ محض اطلاع آن‌که اگر بخواهید شدنی است.

نویسنده: دکتر وحید ریاحی استاد دانشگاه خوارزمی تهران

      منبع: همشهری