مدیریت زمان و بهینه‌سازی حضور در فضای مجازی

امروزه فضای مجازی با تنوع و تکثر همراه است و فارغ از شکل و فرمش برای مخاطب جذاب و گیرا به نظر می‌رسد. از آنجا که ما کشور مصرف‌زده‌ای داریم ورود آخرین فناوری‌ها به دلیل استقبالی است که خریداران و مخاطبان از آنها به عمل می‌آورند. وجود 103 میلیون سیمکارت در دست مردم و مجهز بودن 50 درصد گوشی‌ها به سیستم هوشمند، نشانه استفاده زیاد و قابل توجه از فضای مجازی در ایران است.

جالب اینجاست روستاهای ما هم حتی دورافتاده ترین شان اسیر این فضای مجازی شده اند، حال روستای ایمن آباد و کروکلا که چسبیده به یکی از بزرگترین شهرهای استان مازندران است جای خود دارد

جذابیت های فضای مجازی

جذابیت‌های محتوایی، آزادی‌ای که به زعم بعضی از کاربران در این فضا وجود دارد و داشتن احساس امنیت ازجمله عواملی است که موجب شده این فضا با استقبال عموم و به‌خصوص جوانان مواجه شود.

یک پژوهش مطالعاتی که در وزارت آموزش و پرورش انجام شده است، نشان می‌دهد به علت افزایش وقت‌گذرانی دانش‌آموزان مقطع راهنمایی سابق در فضای مجازی، معدل تحصیلی آنها در تمام کشور افت کرده است.

یکی از دلایل استفاده نامناسب و بی‌حساب و کتاب از فضای مجازی در کشور، به عدم مدیریت و نظارت بر استفاده زمانی از آن باز می‌گردد.

چهار لایه مسئول

این مدیریت و نظارت قطعا مقدور خواهد بود به شرطی که هر چهار لایه و سطحی که در این رابطه مسئول هستند به میدان بیایند و به وظایف خود عمل کنند. در سطح اول، حاکمیت و شورای عالی فضای مجازی باید قواعد و اصولی را در این‌باره وضع کنند و با ساماندهی درست استفاده و بهره‌گیری از این فضا، مانع تلف‌شدن وقت و زمان کاربر شوند. در وهله دوم، ارگان‌ها، سازمان‌ها و نهادهایی که با این فضا مرتبط هستند و سرویس‌های مختلف مربوط به آن را ارائه می‌دهند، مسئولیت دارند. معمولا بخش خصوصی بیشتر در این حیطه فعال است و داده‌های قابل ارائه در فضای مجازی را تولید و منتشر می‌کند.

همگرایی مدارس و خانواده‌ها

در سطح سوم، مدارس، اولیا و والدین و خانواده‌ها باید به یک همگرایی و تفاهم در این زمینه برسند. در واقع باید سواد رسانه‌ای خانواده‌ها افزایش یابد و قواعدی مشخص و معین در ارتباط با استفاده از فضای مجازی به‌خصوص در مورد فرزندان‌شان آموزش داده شود. در لایه چهارم، خود فرد و کاربر مسئول است. اگر انسانی به خودش اعتقاد دارد و مایل است رشد کند باید به مدیریت وقت و زمانش توجه ویژه داشته باشد. من همیشه به دانشجویانم توصیه می‌کنم اگر قرار است برای یک کار تحقیقاتی وارد این فضا شوند توجه‌شان به داده‌های دیگر منحرف نشود و هر گاه احساس کردند به بیراهه می‌روند همان لحظه اصلا از دنیای نت خارج شوند. هر کاربری باید بیاموزد زمان خود را در استفاده از فضای مجازی مدیریت کند و وقتش را بیهوده هدر ندهد.

توصیه به جوانان و نوجوانان

این توصیه درباره نوجوانان و جوانان کاربر فضای مجازی مصداق و تاکید بیشتری دارد، چرا که ارزش وقت آنها به نسبت بزرگسالان خیلی بیشتر و والاتر است. اگر هر کاربر برای خود برنامه‌ریزی مشخص داشته باشد و زمانی خاص و معین را برای استفاده از فضای مجازی تعریف کرده و به آن عمل کند، موفق خواهد بود.

بنابراین توصیه می‌شود که مدیریت زمان لزوما به معنای کاهش کمیت حضور در فضای مجازی نیست؛ بلکه مراد، بهینه کردن این حضور و نوع استفاده از این فضاست.

شش اصل در مدیریت زمان وجود دارد که برای فضای مجازی هم صدق می‌کند.

اول هدفدار بودن،

دوم پیش‌بینی برنامه،

سوم خروجی و نتیجه کار،

چهارم زمان صرف شده در فضای واقعی به نسبت مجازی،

پنجم مرزبندی میان اوقات کاری و زمان فراغت

ششم قائل شدن مرز و محدوده زمانی در بهره از فضای مجازی.

بنابراین توصیه می‌شود که همه کاربران فضای مجازی و به‌خصوص نوجوانان و جوانان به این شش اصل توجه ویژه کافی داشته باشند. در یک سطح بالاتر اما، نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط هم باید به آن عنایت وافی مبذول دارند

دکتر حسن نجفی سولاری  مدرس دانشگاه