*اطلاعات موجود در سایت بیشتر بصورت میدانی جمع آوری شده است و احتمال اشتباه وجود دارد . ما را در رفع اشتباهات و تکمیل اطلاعات، یاری نمایید . منتظر ارسال مقالات، مطالب و دست نوشته های شما اهالی روستا، درباره موضوعات مختلف هستیم*

پيشينه مركبات و شيوه عمل آوري آن

 

اولين پرورش مركبات در چين، ويتنام و خاورميانه، به حدود چهارهزار سال پيش بازمي‌گردد. ترنج يا بادرنگ اولين ميوه‌ي شناخته شده در ايران است و بر اساس اسناد تاريخي از سيصد سال قبل از ميلاد مسيح در منطقه شوش و شوشتر كاشته مي‌شده است. در سال‌هاي بعد از آن ساير ميوه‌ها از كشورهايي چون پرتغال و عربستان وارد ايران شد.

 

 از اين ميان استان مازندران حدود 40 درصد از سطح و توليد مركبات كشور را به خود اختصاص داده است. محل مورد نظر براي احداث باغ مي‌بايد از چندين لحاظ قابل توجه باشد كه عبارت‌اند از: وضعيت آب و هوا، وضعيت خاك، سطح آب زيرزميني، شدت و جهت باد، شيب زمين و نزديكي به جاده، و دسترسي به بازار مصرف، تا بتوان محصول خوبي را از زمين به دست آورد.

 

 براي به دست آوردن يك محصول خوب موارد بسياري بايد رعايت شوند. بر همين اساس نگارنده در كتاب حاضر مطالبي كاربردي از طراحي و تاسيس باغ، روش‌هاي تكثير و انواع پيوند، هرس، ارقام مركبات، كمبودها، انواع كود، شناخت و مبارزه با آفات، بيماري‌ها و علف‌هاي هرز و نگهداري ميوه در انبار را در زمينه‌ي باغداري مركبات، به همراه يكصد تصوير براي استفاده‌ي باغداران و ساير افراد عرضه كرده است.

 

 


شرایط محیطی مورد نیاز مرکبات

مرکبات در شرایط گرمسیر (همانند مناطق مرکزی و جنوب ایران) و نیمه گرمسیری (شمال ایران) قابلیت رشد داشته که در این مناطق شروع رشد این گیاه (در بهار) 5/12 درجه سانتیگراد و مناسبترین دما برای حداکثر رشد 25 تا 28 درجه سانتیگراد می باشد. خاکهای سبک شنی رسی  عموما برای توسعه کشت مرکبات مناسب می باشند. با توجه به موارد ذکر شده در شمال ایران خطر سرما و بالا بودن سطح آب زیرزمینی و در جنوب مشکل گرما، شوری و کم آبی وجود داشته که در توسعه کشت و احداث باغات مرکبات باید مورد توجه قرار داد.

 

 

نواحی مرکبات خیز ایران:

 

الف- سواحل دریای خزر:

از آستارا تا گرگان ارقام مختلفی از مرکبات کشت می شود. محدودیت های اقلیمی (سرما و خشکی) موجب گردیده تا بیشتر تراکم باغ های مرکبات در نواحی چابکسر تا بهشهر متمرکز باشند.

 

ب- ناحیه مرکزی:

این ناحیه شامل شهرهایی مرکزی ایران همچون فارس، کرمان، جیرفت، بم و غیره بوده که بیشتر دارای روزهای آفتابی به همراه رطوبت نسبی پایین است. بارندگی این نواحی پایین بوده، لذا در تابستان نیاز به چندین نوبت آبیاری بوده تا گیاه عملکرد و کیفیت محصول مناسبی داشته باشد.

 

ج- نواحی ساحلی جنوب (بندرعباس و سواحل دریای عمان(

این نواحی عاری از یخبندان، با رطوبت نسبی بالا و گرمای زیاد در تابستان می باشد. در این ناحیه لایم از کیفیت خوبی برخوردار است.

 

ازدیاد مرکبات:

در بیشتر مناطق مرکبات خیز کشور درخت مرکبات بوسیله پیوند جوانه از واریته های مورد نظر (همچون تامسون، انشو، ...) بر پایه بذری انتخاب شده (همانند نارنج، سیترنج، سیتروملو، ...) تکثیر می شود. تکثیر نهال مرکبات شامل مراحل زیر می باشد.

 

1-  تولید پایه:

اولین گام در تولید پایه، انتخاب درخت مادری برای تولید بذر است که باید خصوصیات زیر را داشته باشد:

الف- پر محصول و پر بذر باشد.

ب - عاری از بیماری باشد.

 

2-  کاشت بذر در خزانه بذری:

عموماً در بیشتر نواحی مرکبات خیز کشور، کشت بذر در خزانه هوای آزاد بوده (در بستر ماسه ای) به همین دلیل زمان کشت بذر در شمال ایران نیمه دوم اسفند تا اوایل فروردین و در جنوب با استثنای ماههای دی، تیر و مرداد در اغلب زمان امکان کشت بذر میسر است. در صورت آبیاری منظم به همراه محافظت خزانه از باد و آفتاب شدید، بذور مربوطه طی 30 تا 45 روز پس از کشت سبز می گردند.

 

3- انتقال نهال به خزانه دوم (انتظار یا پیوندی) یا گلدان:

هنگامی که نهال به مرحله 8 تا 10 برگی رسید قابل انتقال به خزانه دوم یا گلدان پلی اتیلنی سیاه (با قطر 25 و ارتفاع 35 تا 40 سانتیمتر به همراه 8 سوراخ در پایین گلدان) می باشد  ترکیبخاکی کیسه های پلاستیکی مخلوطی از خاک معمولی، کود پوسیده دامی و ماسه انتخاب شده (هر سه به میزان مساوی با هم مخلوط می گردد) تا نهال، فضای کافی برای رشد داشته باشند. در هنگام انتقال، نهالهای بذری با ریشه و طوقه پیچ خورده حذف شده، سپس نهالهای سالم پس از هرس ریشه (حذف انتهای ریشه – به سمت نوک- به میزان 4/1 حجم کل ریشه) با قارچ کش ضد عفونی و در نهایت کشت می شوند.

 

 

 

نکاتی که بعد از انتقال نهال به خزانه دوم و یا گلدان باید رعایت شود عبارتند از:

الف- در آغاز انتقال نهالهای بذری، آبیاری را باید به منظور جلوگیری از تنشهای محیطی بطور مرتب انجام دهیم. بستن قیم به نرک تازه کشت شده جهت رشد مناسب و ایستاده ضروری است.

 

ب- شاخه های جانبی نهال باید بطور مرتب جهت تک شاخه ای نمودن نهال حذف گردند.

 

ج- آب اضافی در گلدان یا خزانه دوم نماند و در صورت مشاهده چنین وضعیتی باید زهکش یا خروج آب را افزایش دهیم

 

د- محلول پاشی کودهای ازته

 

ه- حذف علفهای هرز و مبارزه با آفات و بیماری ها.

 

 

4-پیوند جوانه:

عموماً پیوند جوانه مرکبات دو بار در سال، یک بار در اواسط بهار (پیوند بهاره) و بار دیگر در اواخر تابستان (پیوند خواب) به روش T معکوس برای شمال و یا T برای جنوب ایران انجام می گیرد.

 

5-کاشت نهال در زمین اصلی:

با توجه به شیوه مرسوم تولید نهال مرکبات به صورت گلدانی و زمینی (خزانه دوم)، نحوه انتقال و کشت آنها در زمین اصلی یا باغ نیز دارای تفاوتهای است. در خصوص نهالهای گلدانی در هر فصلی از سال امکان کاشت آنها در باغ وجود داشته ولیکن بهتر است این جابجایی در فصل رکود گیاه (زمستان) صورت گیرد. نهالهای تولید شده در زمین (خزانه دوم) معمولاً از اوائل آبان تا اسفند از زمین خارج و سپس به زمین اصلی (باغ) انتقال می یابند. در موقع کاشت نهال در زمین اصلی، هرس متعادل ریشه و تاج در رشد بهینه گیاه در سالهای بعد تأثیر بسزایی دارد.

 

6-مدیریت و نگهداری باغ:

بعد از انتقال نهالها به زمین اصلی، نگهداری و داشت با بستن قیم و استقرار نهال شروع می شود و به دنبال آن هرس فرم در ماههای بعد انجام می پذیرد. کاربرد ادوات باغبانی شامل قیچی های کوچک و بزرگ، اره های تربر دستی و اره موتوری ضد عفونی شده در مراحل بعد ضروری است

 

7-علف هاي هرز:

علف هرز علاوه بر اینکه با ریشه ، ساقه و برگ خود قسمتی از محل رویش گیاهان باغی را اشغال می کنند گاهی بیشتر از گیاهان کشت شده ی مورد نظر ، از عوامل موثر رشد و نمو استفاده می برند . رقابت در استفاده از آب، مواد غذایی و نور باعث کندی رشد گیاه کشت شده و کاهش چشمگیر عملکرد آن می شود.  قبل از اینکه زیان های ناشی از علف های هرز را به طور مفصل بیان کنیم باید به عواملی مانند جوانه زدن، رویش گیاه ، تعداد بوته در واحد سطح یا تراکم علف های هرز اشاره کرد.

 

از زمانی که علف هرز اولین جوانه را می زند معمولاً آب ، مواد غذایی و نور محیط را جذب کرده زودتر رشد می کند و در خاک مستقر می شود . چنین گیاهی در رقابت با گیاهی که دیرتر جوانه زده است برتری دارد زیرا علاوه بر اینکه از امتیاز استفاده از مواد موثر در رشد برخوردار است با خصوصیات رویشی خود مانند سطح سایه اندازی، توسعه سیستم ریشه و ... روی گیاهانی که بعدا جوانه می زند تاثیر بازدارنده دارد.

 

اگر گیاه قبل از جوانه زدن علف های هرز در زمین شروع به رشد و جوانه زدن کند، رشد و عملکرد بالاتری خواهد داشت.

 

مرکبات از حدود 80سال قبل در ایران با کاشت نهال های اصلاح شده ارزش اقتصادی و تجاری ویژه ای پیدا کرد و مازندران در راس تولید مرکبات کشوربا 45 درصد میزان سطح زیرکشت و 47 درصد میزان تولید قرار دارد.

 

به ترتیب اولویت شهرستان های زیر دارای بیشترین تا به کمترین میزان سطح زیرکشت را در مازندران دارا هستند :

تنکابن ؛ساری ؛بابل ؛قائمشهر؛ رامسر؛ بهشهر؛ نوشهر؛ آمل؛ بابلسر؛ نکا؛ چالوس؛ جویبار؛ سوادکوه؛ نور و محمودآباد.

به رغم اهمیتی را که این رشته از فعالیت در بخش کشاورزی داراست ، باغداران هرساله با بدترین شرايط در زمان بازاریابی محصولات خویش مواجه می شوند.

 

 

 

 

ارسال نظر

وبسايت روستا مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است و از انتشار نظراتی که حاوی توهین یا بی‌احترامی به اشخاص حقيقي يا حقوقي و موارد مغایر با قوانین كشور باشد معذور است.

کد امنیتی
بارگزاری مجدد

درباره روستا
شهدا
حماسه سازان
مردم شناسی
کشاورزی
مشاغل و صنایع
آموزش
ورزش
زنان
خیرین
روستائيان نمونه
بنياد علمي فريد
آئينهاي مذهبي
نهادهای اجرایی
بهداشت
مقالات و مطالب مختلف
دیگر موضوعات

 

 

روستــا20