نقش بیمه در پوشش محصولات کشاورزی در ترازوی داوری

  خطرپذیری فعالیت در بخش کشاورزی به علت وابستگی زیاد آن به شرائط جوی، همواره مقوله پوشش بیمه محصولات کشاورزی در مازندران را با اهمیت کرده اما این موضوع به دلایل مختلف مورد بی توجهی کشاورزان و بیمه ها قرار دارد.

به رغم اینکه بخش کشاورزی مازندران با تولید سالانه بیش از شش میلیون تن مهمترین حوزه رونق اقتصادی استان محسوب می شود، اما بررسی های میدانی نشان می دهد که به دلیل بررسی های ناقص و چندگانه خسارت از سوی کارشناسان بیمه، کم بودن مقدار خسارت مورد تعهد از سوی بیمه گر، طولانی بودن فرایند اداری، پرداخت دیر هنگام برای جبران خسارت و البته آگاهی کم کشاورزان، نقش بیمه محصولات کشاورزی استان را کم رنگ کرده و مورد استقبال قرار نگرفته است.

بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران از 460 هزار هکتار از اراضی زراعی و باغی استان کمتر از هفت درصد زمین های مازندران تحت پوشش بیمه است.

بی توجهی به مقوله بیمه محصولات کشاورزی مازندران در حالی است که آسیب های طبیعی ناشی از نوسانات جوی همراه با باران های شدید، بروز سیل، خشکسالی، افزایش و کاهش شدید دما، وزش طوفان، بارش برف و یخبندان سبب می شود تا همواره حاصل تلاش یک سال زراعی کشاورزان در امان نباشد.

72نوع محصول کشاورزی در مازندران تولید می شود که در 15نوع از جمله برنج با حدود یک میلیون تن، مرکبات با 2میلیون و 500هزار تن، کیوی، گل و گیاه، دام وطیور و در حوزه شیلات رتبه اول تا سوم کشور را دارد.

یکی از شالیکاران بابل در گفت وگو با ایرنا می گوید: هر چند بیمه تولید برنج و مرکبات درچند سال گذشته از سوی مرکز خدمات کشاورزی ، دهیاری و شورای اسلامی تبلیغ و ترویج شده است، اما بررسی خسارت توسط کارشناسان بیمه طولانی است و پرداخت آن نیز به درستی صورت نمی گیرد.

ایوب توکلی با اشاره به اینکه تعهدات بیمه گر در بخش تولیدات محصولات کشاورزی شفاف نبوده قابل تشخیص و به صورت ساده برای تولید کننندگان نیست، اضافه کرد :به دلیل کشاورزی سنتی و مشکلات زیر ساختی، بروز حوادث طبیعی نقطه ای و محلی ناشی از نوسانات جوی حتی با اندک باران سیل آسا، فرایند فعالیت کشاورزی را دچار مشکل می کند، اما این مقولات مورد قبول بیمه گر نیست.

وی خاطر نشان کرد: در بیشتر مواقع باران های سیل آسا در ارتفاعات منجر به ایجاد سیل در زمین های کشاورزی پایین دست که رودخانه های آن لایروبی نشده است، خسارت جدی وارد می کند، اما بیمه گر این موارد را نادیده گرفته و شامل بیمه نمی کند.

وی به وجود و گسترش انواع بیماری و آفات کشاورزی ناشی از تغییرات آب و هوایی استان مازندران اشاره کرد و گفت: این بیماری ها در اثر نوسانات جوی تشدید و به کشاورزی خسارت وارد می کند که این مورد نیز تایید بیمه گر قرار نمی گیرد.

وی با بیان اینکه کشاورزی سنتی سبب شده است تا میانگین تولید در بین کشاورزان مختلف متفاوت باشد، گفت: امروزه برخی از تولید کنندگان با رعایت مقررات فنی کشاورزی، تولید چشم گیر تری نسبت به کشاورز کناری خود دارند و اگر خسارتی واقعه شود، کارشناسان بیمه حداقل خسارت را برآورد می کنند.

اسماعیل حسینی کشاورزی از شهرستان آمل می گوید: تمام زندگی و درآمد روستاییان مازندران به کشاورزی است و تولید محصولات کشاورزی همواره از زمان کشت تا برداشت در معرض جدی خطرات طبیعی از جمله آب و هوایی قرار دارد.

وی اضافه کرد: با توجه به اهمیت تداوم کشت یک محصول تا برداشت آن، خسارت های جزئی ناشی از شرایط جوی باید مورد توجه بیمه قرار بگیرد، چراکه کشاورز نمی تواند کل فعالیت کشاورزی را متوقف کند تا کارشناسان بیمه هر موقع که دلشان خواست برای بررسی خسارت بیایند.

وی توضیح داد: از آنجاییکه آگاهی کشاورزان به مفاد و تبصره های تعهدات بیمه گر اندک است و از سوی دیگر تعیبر و تفسیر خاصی از سوی کارشناسان بیمه نسبت به نوع خسارت و پوشش بیمه ای صورت می گیرد،کشاورزان را در انجام مجدد بیمه ناراضی کرده است.

حسینی که خود را صاحب یک هکتار زمین شالیزاری می داند ،گفت :طولانی بودن فرایند اداری و پرداخت دیر هنگام و اندک خسارت به نسبت هزینه تولید و درآمد ،از دیگر مشکلات بیمه زمین و محصول کشاورزی مورد نظر است.

سید محمد هاشمی دهیار روستای کروکلا از بخش لاله آباد شهرستان بابل به وجود حدود 120 هکتار زمین شالیزاری این روستا اشاره کرد و گفت: اداره هماهنگی ترویج کشاورزی دوره آموزشی بیمه محصولات کشاورزی را اجرا کرده است و بیشتر کشاورزان به اهمیت بیمه به عنوان پشتیبان تداوم درآمد کشاورزی آگاه هستند.

وی اضافه کرد: اما کشاورز به دلیل اینکه جبران خسارت ناشی از حوادث طبیعی را به درستی لمس نکرده و همواره با تفسیر های متعدد کارشناسان بیمه گر مواجه شده است، استقبال نشان نمی دهد.

 وی با بیان اینکه زیر ساخت های کشاورزی منطقه در حوزه مدیریت آبیاری ، یکپارچه سازی زمین و الگوی کشت بوجود نیامده است، بیان داشت: زراعت برنج و باغداری اندک کشاورزان این روستاها همواره در معرض خطر شرائط جوی قرار می گیرد، اما جبران خسارت از سوی بیمه جوابگو نیست.

یکی از کشاورزان ساروی ضمن اعلام نارضایتی از بیمه محصولات کشاورزی گفت: از آنجاییکه انجام بیمه یکی از قواعد برای گرفتن وام کشاورزی است، بخشی از بیمه محصولات کشاورزی از سر اجبار صورت می گیرد.

وی به خسارت برف و یخبندان بر مرکبات در سال جاری اشاره کرد و گفت : هر چند باغ من بیمه نبوده است اما محصول باغ بیمه شده همسایه من همانند باغ خودم به صورت کامل یخ زده بود، اما جبران خسارت آن را به نسبت هزینه تولید و مقدار تولید بسیار کمتر برآورد کردند.

وی اضافه کرد: این باغدار چندین بار با هزینه شخصی کارشناسان بیمه را برای بازدید به سر باغ آورده است ، ولی هنوز جبران خسارت صورت نگرفت.

حمید رضوی نیا مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی مازندران ضمن تایید برخی از مشکلات در انجام بیمه و جبران خسارت های محصولات کشاورزی ،گفت: طولانی بودن فرایند بررسی و پرداخت جبران خسارت از مشکلات جدی این بخش است.

وی با بیان اینکه هنوز کشاورزان کمترین رقم حق بیمه و جبران خسارت محصولات کشاورزی را انتخاب می کنند، اضافه کرد: البته اگر کشاورز گزینه بالاترین رقم حق سهم بیمه شونده را نیز انتخاب کند، مقدار جبران خسارت به نسبت ارزش زمین و تولیدات آن کم است.

وی با بیان اینکه تعیین رقم جبران خسارت بر اساس تصمیم گیری شورای اقتصاد است،ادامه داد: 90 درصد کشاورزان استان گزینه سهم بیمه ای که دولت دو و نیم برابر آن را در حمایت از کشاورزان پرداخت می کند، انتخاب می کنند که جبران خسارت این گزینه به نسبت ارزش تولیدات کشاورزی بسیار اندک است.

رضوی نیا به اهمیت ترویج بیمه تکمیلی محصولات کشاورزی با انتخاب گزینه بیشترین مبلغ حق سهم پرداخت بیمه شونده اشاره کرد و گفت: اینکه کشاورز حتی به خسارت جزئی خود به صورت کامل در اسرع وقت نمی رسد ،می پذیرم.

وی در عین حال گفت: کارشناسان بیمه بانک کشاورزی و جهاد کشاورزی به همراه مسئولان ترویج به اندازه کافی به اهمیت انجام بیمه محصولات کشاورزی مازندران اطلاع رسانی کردند.

مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی مازندران به مشکلات زیر ساختی کشاوزی و الگوی کشت استان نیز اشاره کرد و گفت: هنوز بسیاری از خسارت های کشاورزی ناشی از مدیریت ضعیف ،نداشتن الگوی کشت است که این مقولات از تعهدات بیمه نیست ولی کشاورز طلب خسارت می کند.

وی گفت: به نظر می رسد به این موارد در جبران خسارت به کشاورزان باید در مفاد بیمه اضافه شده و توجه شود .

وی با اشاره به اینکه در سال زراعی 94-95 کمتر از 13درصد از210 هزار هکتار از زمین های شالیزاری استان تحت پوشش بیمه قرار گرفته است ،پارسال حدود 50میلیارد ریال به شالیکاران مازندران به دلیل باران های سیل آسا ،خسارت پرداخت شده است.

مشکلات بیمه محصولات کشاورزی سبب می شود تا بیشتر وقت مسئولان ارشد استان مازندران برای جبران خسارت ناشی از حوادث طبیعی گرفته شود و از طرفی آنان در بیشتر مواقع به دلیل کامل نبودن فرایند بیمه و گزارش های چند گانه کارشناسان ، در توزیع تسهیلات درقالب پرداخت وام کم بهره و کمک بلا عوض با مشکل و نارضایتی تولید کنندگان مواجه شوند.

نمونه بارز این مشکلات حوادث طبیعی برف و یخبندان اوایل آذرماه ماه امسال است که سبب شد تا 30 درصد از 2 میلیون و 500هزار تن مرکبات استان دچار خسارت یخ زدگی شود که این امر وقت زیادی از مسئولان استان را برای حبران خسارت گرفت.

اکنون با پیگیری مسئولان ارشد استان به رغم اینکه 300میلیارد ریال کمک بلاعوض و بیش از یکهزار و 700میلیارد ریال وام کم بهره

برای جبران خسارت باغداران مازندران وجود دارد، اما در توزیع آن به دلیل مشکلات شناسایی و بررسی دقیق باغ های خسارت دیده با مشکل مواجه هستند.

خبرنگار: سید رضا هاشمی کرویی، خبرنگار ایرنا و اهل روستای بالاکروکلا