مرحله داشت برنـج

مرحله داشت يكي از مراحل مهم و حياتي براي برداشت محصولي پربار و با كيفيتي مناسب در فصل برداشت است. همانند قديم وجين كردن شاليزار سنتي شكل مي گيرد و با استفاده از سموم كشاورزي و كاهش رويش علف هاي هرز، وجين را ساده تر كرده است و همانند قديم نبوده است كه پاي مردان و زنان روستايمان ايمن آباد و كروكلا همرنگ چوب ني كاشته شده در شاليزار شود آنهم به دليل حضور بيش از اندازه در زمين كشاورزي براي وجين.

مرحله داشت برنج نيز از بخش هاي متفاوتي تشكيل شده است كه به توضيح آن مي پردازيم.

1- مراحل داشت خزانه

آبیاری:

در مرحله 3 برگی لازم است مرحله به مرحله بویژه در روزهای گرم نسبت به هوادهی و مطابقت دادن گیاهچه به شرایط آب و هوایی طبیعی اقدام نمود.

هوا دهی:

در چند روز اول بذر پاشی نباید روی بستر آب باشد. معمولاً رطوبت گلبرای جوانه زدن کافی می باشد. در صورت نیاز در صبح ها به کرتها آب رسانده و بلافاصله زهکشی شود تا روی بستر آب قرار نگیرد. پس از دو تا سه برگه شدن و همزمان با هوادهی گیاهچه ها باید پای بوته ها آب وجود داشته باشد. لازم است تا از ماندابی شدن بستر خزانه جلوگیری شود.

کوددهی:

باقیمانده کود اوره در یک تا دو نوبت به صورت سرک مصرف شود با این یادآوری که فاصله زمانی بین اخرین نوبت مصرف سرک و انتقال نشا به زمین اصلی باید حداقل یک هفته یا بیشتر باشد.

مبارزه با علف های هرز:

پس از اینکه خزانه آماده بذرپاشی شد در کرت ها به ارتفاع 3-2 سانتی متر آب وارد کرده و سم علف کش توصیه شده حفظ نبات بصورت قطره پاشی، در سطح مورد نظر پخش می گردد. بعد از 4-3 روز، آب کرت ها خارج می گردند و به مدت 5-4 ساعت کرت ها با آب شستشو داده شده و سپس بذر پاشی می گردد. در صورت مشاهده علف های هرز در مرحله 4-3 برگی بهتر است بصورت دستی با علف های هرز مبارزه شود.

2- مراحل کشت زمین اصلی

کودپاشی در مزرعه:

بطور کلی تمامی ارقام (محلی و اصلاح شده) 20 کیلوگرم کود اوره برای تولید یک تن شلتوک برنج باید مصرف شود به شرطی که کاه پس از برداشت برنجاز زمین خارج نشده و سوزانده نشود. چنانچه کاه در مزرعه سوزانده می شود و یا به عنوان علوفه، از مزرعه خارج می شود. مصرف 30 کیلوگرم کود اوره برای تولید یک تُن شلتوک ضروری است. یعنی اگر کشاورزی بر اساس تجربه می داند که رقمی که کشت کرده است حدود 4 تن در هکتار عملکرد تولید می کند حدود 80 تا 120 کیلوگرم باید کود اوره مصرف کند.

مقدار مصرف کود فسفر:

بطور کلی برای تولید هر تن شلتوک 15 کیلوگرم کود سوپر فسفات تریپل توصیه می شود یعنی برای رقمی با عملکرد 6 تن در هکتار حدود 90 کیلوگرم درهکتار کود سوپر فسفات تریپل مصرف شود.

مقدار مصرف کود شیمیایی:

در صورتی که کاه از مزرعه خارج می شود برای تولید هرتن شلتوک 25 کیلوگرم کود سولفات پتاسیم باید مصرف شود برای رقمی با عملکرد 6 تن درهکتار حدود 150 کیلوگرم کود سولفات پتاسیم ضروری است. در صورتی که کاه در مزرعه باقی بماند و با خاک مخلوط شود برای تولید هر تن عملکرد دانه حدود 10 کیلوگرم کودسولفات پتاسیم لازم است.

یادآوری: چنانچه کود دامی در زمین مصرف شود بسته به نوع کود دامی از مقدار مصرف کودهای شیمیایی بر اساس توصیه های فوق باید کاسته شود. در صورتی که مزرعه مورد نظر زیر کشت شبدر بوده باشد نیازی به مصرف کود اوره پایه برای ارقام محلی نمی باشد و مقدار مصرف کود اوره برای ارقام پرمحصول (اصلاح شده) به نصف کاهش می یابد.

اگر قرار باشد ارقام محلی کشت شوند از زیر خاک نمودن چین آخر شبدر باید اجتناب شود. در صورتی که قرار باشد چین آخر شبدر با خاک مزرعه مخلوط شود (برای ارقام پرمحصول) این کار باید حداقل دو هفته قبل از نشاکاری صورت گیرد. 40 درصد کود اوره برای تمامی ارقام قبل از نشاکاری در مزرعه بدون آب مصرف شده و سپس با شصت پر تیلر با خاک مخلوط می گردد.

نوبت اول مصرف سرک کود اوره برای ارقام محلی درست قبل از وجین اول و نوبت دوم حدود 30 روز پس از نشاکاری است. برای ارقام پرمحصول و هیبرید نوبت اول سرک کود اوره چهار هفته پس از نشاکاری و نوبت دوم سرک حدود 40 روز پس از نشاکاری می باشد.

به هنگام مصرف کود سرک اوره، ورودی و خروجی آب مزرعه باید بسته بماند. از نمودار رنگ برگ (LCC) می توان برای تشخیص زمان درست مصرف کود سرک اوره استفاده کرد. این وسیله را از دو هفته پس از نشاکاری تا اوایل مرحله گلدهی و به فواصل زمانی 10 روز می توان استفاده نمود.

زمان مصرف کود فسفره:

تمام کود فسفره بصورت پایه و همراه با سایر کودهای پایه مصرف شده و با خاک مخلوط می شود منبع کود فسفره، سوپر فسفات تریپل است. زمان مصرف کود پتاسیمی (سولفات یا کلرور) حداقل بایددر دو نوبت مصرف شود. نصف کود توصیه شده قبل از نشاکاری و به صورت پایه و نصف باقیمانده در ارقام محلی حدود 30 روز پس از نشاکاری و در ارقام پرمحصول 40 روز پساز نشاکاری (یعنی در هر دو دسته ارقام محلی و پرمحصول همراه با نوبت دوم کود سرک اوره) باید مصرف شود. اگر چه مصرف کود پتاسیمی در هر نوبتی که کود اوره به صورت سرک مصرف می شود نیز مناسب بوده و قابل توصیه است.

3-آبیاری

یک ماه غرقابی(پر آب) و بقیه دوران بصورت تناوبی

در یک ماه اول وجود آب دائم در پایه بوته ها در کنترل رشد علف هرز موثر است. همچنین با تغییرات احتمالی دمای محیط سبب مقابله می شود. کاهش بیماری بلاست.

4-مبارزه با علف های هرز

الف)بیولوژیک:

 رهاسازی جوجه اردک ها:

به منظور کنترل بیولوژیکی علف های هرز و بعضی از آفات و نیز افزایش حاصلخیزی خاک رها کردن 300-250 جوجه اردک با سن دو هفته در هکتار توصیه می شود. حدود 10 روز بعد از نشاکاری زمانیکه گیاهچه استقرار پیدا کرد می توان جوجه اردک های مورد نظر را در شالیزار رهاسازی کرد. محصور بودن شالیزار با سیم توری یا وسایل دیگر ضروری می باشد. شالیزار رهاسازی کرد. محصور بودن شالیزار با سیم توری یا وسایل دیگر ضروری می باشد. شالیزارهایی که در مناطق مسکونی می باشند برای این روش مناسب می باشد.

محل نگهداری جوجه اردک ها:

اگر لانه جوجه اردک ها در کنار شالیزار ایجاد شود بطوری که اردک ها شبانه روز در شالیزار فعالیت داشته باشند بهتر است.

مدیریت تغذیه و پرورش جوجه اردک ها:

 تغذیه یکبار در روز کفایت می نماید و بهتراست غروب انجام شود. با مشورت کارشناس دامپروری از مواد غذایی نظیر سبوس برنج و باقی مانده مواد غذایی خانوار نظیر نان و ... استفاده شود. برای واکسیناسیون و مصرف دارو و امور درمانی با دامپزشک مشورت شود.

ب)شیميايي:

 پس از آنكه خزانه آماده بذر پاشي شد در كرت ها به ارتفاع 2_3 سانتي متر آب وارد رده و مقدار6cc  سم علف کش بنتوکارپ و یا بوتاکلر برای 10 متر مربع خزانه قطره پاشی می گردد. بعد از 4-3 روز، آب کرت ها خارج می گردند و به مدت 5-4 ساعت کرت ها با آب شستشو داده شده و سپس بذر پاشی می گردد.

برای مبارزه با علف هرز سوروف می توان وجین دستی انجام داد یا اینکه در مرحله 3-2 برگی از علف کش پروپانیل به مقدار 10-12 cc در cc 300 آب برای سمپاشی 10 متر مربع خزانه استفاده گردد. یک روز قبل از سمپاشی لازم است ورود و خروج آب مسدود و یک روز بعد از سمپاشی مجدداً برقرار شود. به منظور جلوگیری از اثر سوء علف کش حدود یک هفته بعد از سمپاشی از مصرف هر گونه حشره کش و کود شیمیایی خودداری گردد.

برای مبارزه با علف های هرز در مزرعه اصلی قبل از نشاکاری، از علف کش تاپ استاربه مقدار 5/3-3 لیتر در هکتار 5-3 روز قبل از نشاکاری استفاده می گردد. ارتفاع آب در مزرعه 5-3 سانتی متر ( یک تا دو بند انگشت) باشد و به مدت 5-4 روز مبادی ورودی وخروجی آب بسته باشد. در 4-7 روز پس از نشاکاری نیز از همین علف کش و یا علف کش هایسان رایس پلاس (آنیلونوس + اتوکسی سولفورون) که برای جگن ها، پهن برگ ها و سوروف بهثبت رسیده است به میزان 3 لیتر در هکتار و یا پرتیلاکلر (ریفیت) که برای جگن ها، پهن برگ ها و سوروف ثبت شده است به میزان 2-5/1 لیتر در هکتار و یا بوتا کلر (ماچتی9 به میزان 4-3 لیتر در هکتار و یا مولینیت (اوردرام) به میزان 6-5 لیتر در هکتار می توان استفاده نمود.

علاوه بر موارد فوق دوبار وجین دستی در مراحل 20-15 روز و 30-25 روز پس از نشاکاری توصیه می گردد.

مبارزه با آفت کرم ساقه خوار

با مشاهده آلودگی در زمین اصلی با استفاده از تله توری و حالات مختلف رشدی آفت در مزرعه در صورت نیاز به مبارزه شیمیایی می توان تا زمان حداکثر پنجه زنی از گرانول ریجنت 0/2 درصد به مقدار 20 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود. اما در مرحله پس از حداکثر پنجه زنی تا قبل از برداشت محصول با توجه به بیولوژی آفت و تداخل نسل 2 و 3 از امولسیون دیازینون 60% و یا اکامت 50% به مقدار یک در هزار حداکثر دو نوبت استفاده نمود.

مبارزه با آفت کرم برگ خوار:

برای کنترل شیمیای این آفت در شرایط طغیانی به ویژه نسل های 3 و 4 و شرابط آب و هوایی مساعد برای طغیان آنها نظیر ابری بودن هوا، بارندگی خفیف و رطوبت بالا عملیات زیر توصیه می گردد:

سمپاشی با پودر قابل تعلیق 85% سوین (کارباریل) با سمپاشی که همزن مکانیکی داشته باشد به مقدار 1 در هزار، پس از انجام کالیبراسیون

در مزارعی که اطراف آن سایه انداز (درختان یا بناهای مسکونی و غیره) موجود می باشد محل مناسب برای رشد و نمو سریع آفت و طغیان آن می گردد. در این شرایط مبارزه شیمیایی بصورت لکه ای توصیه می گردد.

مبارزه با بیماری شیت بلایت

با توجه به حساسیت نسبی ارقام پرمحصول و هیبرید به بیماری شیت بلایت در صورت آلودگی 20% از ساقه ها از قارچ کش رورال تی اس (پودر و تابل 52/5%) به میزان یک کیلوگرم در هکتار و قارچ کش تیلت (25% EC)   به میزان یک لیتر در هکتار استفاده گردد. در صورت لزوم، سمپاشی 15-10 روز بعد (در زمان ظهور پشه ها ) تکرار شود.

مبارزه با بیماری بلاست در مرحله برگی

قبل از انتقال نشاء به زمین اصلی ریشه نشاها در محلول قارچ کش قرار گیرد. با اعمال این روش در مرحله پنجه دهی نیاز به مبارزه شیمیایی علیه بیماری بلاست نمی باشد.

با توجه به زمان کاشت و وضعیت رویشی گیاه (مرحله پنجه زنی) با ظهور علایم بیماری روی برگ ها و مساعد بودن شرایط آب و هوایی برای گسترش بیماری (هوای ابری و غیرآفتابی) بارندگی های مستمر، رطوبت نسبی بالا) با محلول قارچ کش وین، بیم ) تریسیکلازول) علیه بیماری استفاده شود.

مبارزه با بیماری بلاست در مرحله ظهور خوشه

از قارچ کش های فوق به میزان های توصیه شده در زمان ظهور 20 درصد خوشه ها استفاده شود.

مبارزه زراعی با بیماری های مهم برنج

کاشت ارقام مقاوم و متحمل به آفات و بیماری ها

شخم عمیق بقایای گیاهی بعد از برداشت محصول

رعایت اصول صحیح زراعت برنج مانند:

1-      فاصله کاشت

2-       زمان کاشت(کاشت زود هنگام برای فرار از بیماری بلاست توصیه می گردد)

3-       آبیاری مناسب

4-      مصرف بهینه کودها بویژه مصرف تقسیطی کودهای ازته

5-      از بین بردن علف های هرز میزبان واسط

6-      رعایت تناوب بین ارقام محلی و پر محصول

7-      زهکشی مناسب شالیزار

8-      رعایت بهداشت زراعی

بهرحال يادمان نمي رود در قديم پدران ما تا سه وجين انجام مي دادند و با توجه به نبود علف هاي هرز عنوان مي كردند كه بايد گل را زيرورو كرد تا برنج نفس بكشد(پخ بوسه) و رشدش بهتر شود. وقتي وجين تمام مي شد منتظر رويش اولين خوشه هاي برنج مي شدند يعني پاك سر شدن خوشه هاي برنج در شاليزار.

منبع: هم افزا  www.bsmt.ir