ماه محرم و آداب و رسوم آن در روستاي ايمن آباد و كروكلا

• | پرینت |

  ماه محرم نخستین ماه تقویم اسلامی (هجری قمری) و به اعتقاد مسلمانان از جمله ي ماه‌ های حرام است. ‌همانگونه که پیش از ظهور اسلام، در دوران جاهليت، جنگ و خونریزی در این ماه‌ ها ممنوع بود، آخرين فرستاده خدا محمد(ص) نیز همان را تأیید نمود.

محرم، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در قتل حضرت حسين ابن علي(ع) است و  در سراسر جهان و در ميان تشيع اين ايام بخصوص تاسوعا و عاشوراي حسيني از جايگاه خاصي برخوردار است و آيين هاي خاص عزاداري به گونه هاي متفاوت برگزار مي شود.

 در روستاي مان ايمن آباد و كروكلا نيز  در ماه محرم، آيين و مراسم خاصي برپا مي شود. تکیه‌ها، حسینیه‌ها و مساجد اين روستا همانند ديگر روستاها و شهر‌هاي استان مازندران و ايران، شاهد پرشورترین صحنه‌های عزاداری و نوحه‌خوانی در رثای سرور شهیدان حضرت امام حسین(ع)، سومین امام و پیشوای شیعیان جهان است.

در دهه اول ماه محرم، مراسم عزاداری‌  همه شب با شکوه خاصی بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء، آغاز می‌شود. پس از سخنرانی روحانی محل، و مراسم سینه زنی، مراسم ويژه اين شب ها  با اطعام گسترده عزاداران و اهالی محل به پایان می‌رسد.

از شب هفتم تا عاشورای حسینی و شب شام غریبان با به راه انداختن دسته هاي سينه زني، مراسم ويژه اي را برای پاسداشت قیام عاشورا برپا مي كنند.

هزینه برپایی این مراسم مذهبی از جمله حق الزحمه مداح، سخنران، پذبرایی و اطعام سوگواران و عزاداران حسینی از طرف خود مردم پرداخت مي شود. مردم روستاي ايمن آباد و كروكلا همه ساله به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم، علاوه بر مراسم سخنرانی و مداحی سنت‌های ویژه خود را اجرا می‌کنند.

دو سه روز مانده به ايام محرم و آغاز مراسم ويژه اين ايام، متوليان  مساجد پنجگانه روستا، تكايا و سقانفارها در ايمن آباد، پايين كروكلا و بالاكروكلا با همكاري همسايگان و  محلي ها به نظافت و پاكيزگي  اين مكان ها و تهيه و آماده سازي امكانات پذيرايي و نصب حفاظ هاي پارچه اي يا نايلوني در سقا نفارها و تكايا براي در امان بودن از سرماي پاييز و زمستان مي پردازند.

البته ناگفته نماند در بعضي از روستاها و شهرهاي مازندران مراسم خاصي برپا مي شود مثل مراسم قلك شكني در بربري محله قايمشهر و مراسم تشت گذاري در ترك محله اين شهر كه بسيار جالب توجه مي باشد.

اعضاي هيات امناي مساجد، تكايا و سقانفارها برنامه ريزي جدي براي امر پذيرايي، روحاني و واعظ اين دوازده شب و انتخاب مداح كه بيشتر سنتي است و اهل روستاي ايمن آباد و كروكلا مي باشند به عمل مي آورند.

در قديم پذيرايي توسط افراد خاصي صورت مي گرفت بعضي ها سفره رنگين تري پهن مي نمودند و بعضي نيز سفره اي ساده تر. اما امروزه  اين امر در روستای ایمن آباد بصورت كلي صورت مي گيرد و آنانكه دوست دارند به امر پذيرايي اقدام نمايند وجه نقد ي را به هيات امناي مسجد مي پردازند و غذاي يكسره و يكدست كه بسيار ساده تر از گذشته مي باشد جهت پذيرايي به عزاداران عرضه مي شود و باقي مانده پول نيز در پايان دوازده شب صرف عمران و آباداني مسجد مي شود. البته اين امر به دلايلي دستخوش تغييرات مي شود.

در روستاي مان مراسم شام دهي و پذيرايي عزادران فقط از آقايان صورت مي پذيرد و زنان روستا از اين امر بي بهره اند.

هزينه روحاني و مداح نيز جداگانه از سرپرست خانواده هاي عزاداران دريافت مي گردد و با توافقي كه با آنان از قبل شده است در فرداي روز عاشورا  به آنان پرداخت مي شود.

از جمله مراسم خاص اين شب ها بويژه از شب هفتم به بعد مراسم دسته روي است كه هرشب به صورت رفت و برگشت يا به عبارتي ميزبان و ميهمان در روستا صورت مي گيرد. به عنوان مثال شب هفتم عزاداران روستاي ايمن آباد پس از انجام مراسمي همچون نماز جماعت، سخنراني، مداحي كوتاه و پذيرايي (كه در برخي موارد به خاطر تاخير نكردن و در انتظار نگذاشتن ميزبان مداحي و یا سخنرانی  حذف مي شود)  روانه ديگر مسجد روستا يعني مسجد جامع  كه مزار شهداي روستا نيز در اين مكان قرار دارد، مي شوند.

 شب اول تا شب ششم  محرم  مداحی در مسجد صورت می گیرد و در مورد حوادث آغازین قیام عاشورا، از جمله: مسلم ابن عقیل و دو طفلان مسلم و ورود امام حسین به کربلا و ... تا برسد به شب هفتم.

شب هفتم مردم روستای ایمن آباد با نظم خاصی با آماده کردن پرچم ها و عَلَم ها و سیستم صوتی روانه مسجد جامع می شوند. در شب هشتم  جاي ميهمان و ميزبان عوض مي شود و تمامي  آداب و رسوم، و گفتگوهاي شب هفتم  بين ميهمان و ميزبان تکرار و انجام مي شود.

به رسم ادب و قدرداني هديه اي از سوي هيات اُمنا و بزرگان مسجد ميزبان، به بزرگان دسته عزاداري ميهمان،  تقديم مي شود و با سلام و صلوات بدرقه مي شوند.

هديه در قديم گوسفند بوده است و به مرور زمان تبديل به ديگ مسي بزرگ مي شود و پس از آن مجمعه  مسي و سپس مجمعه رويي و گاهي هم  علاوه بر آن پارچه اي براي مداح اهل بيت در نظر مي گيرند و به عنوان خلعت به او هدیه می دهند. در حال حاضر هم هديه، دیگ رویی است.

مراسم رفت و برگشت دسته روي تا شب عاشورا ادامه مي يابد. روز تاسوعا و عاشورا نيز صبح و عصر مراسم خاصي در روستا برگزار مي شود.

روز تاسوعای  حسینی مراسم  در دو بازه زمانی  صبح و  بعد ازظهر  برگزار می شود. هیات محبان علی(ع) روستای ایمن آباد صبح تاسوعا در مسجد صاحب الزمان(عج) روستای ایمن آباد گرد هم می آیند تا مسیر این مکان را تا مسجد جامع ایمن آباد بصورت دسته روی و سینه زنی طی کنند.

 بعد از ظهر تاسوعا نیز دو هیات از روستای ایمن آباد و کروکلا با دسته جات زنجیر زنی  راهی آستان مبارك امامزاده عبداله آمل می شوند. هیات قمر بنی هاشم روستای پايين کروکلا و هیات عزاداران حسینی ایمن آباد. 

مراسم شب  عاشورا پس از پايان و خداحافظي  عزاداران ميهمان وارد مرحله جديدي مي شود. در اين شب  بعضي از مردم به خاطر حماسه غم انگيز روز عاشورا كه اميد دارند روز بعد شاهد طلوعي نباشند در مساجد به عبادت و  راز و نياز مشغول مي شوند و اعمال شب عاشورا را به جاي مي آورند.

مراسم صبح خوانی(صبح تیره رو) در مسجد جامع روستا با شکوه خاصی برگزار می شود که پیشینه طول و درازی دارد. مردم از اذان صبحِ روزِ عاشورا در مسجد گرد هم می آیند و مراسم صبح خوانی و زیارت عاشورا را به اجرا می گذارند.

با برگزاري مراسم صبح خواني، حدود ساعت 9 صبح عزاداران سه روستاي ايمن آباد، پايين كروكلا و بالاكروكلا با پنج هيات عزاداري خود را آماده مي كنند تا مسير روستا را تا روستاي داودكلا كه جايگاه دو امامزاده بزرگوار اين منطقه به نام هاي امامزاده عزيزاله(ع) و امامزاده هيبت اله(ع) مي باشد طي نمايند.

عصر روز عاشورا نيز هيات عزاداري ابوالفضل العباس (ع) روستاي پايين كروكلا بصورت دسته زنجير زني به سمت روستاي ايمن آباد طي مسير مي كنند و در مسجد صاحب الزمان(عج) اين روستا به عزاداري مي پردازند.

 با غروب خورشید روز عاشورا، مردان و زنان روستای ایمن آباد و کروکلا خود را آماده مراسم ویژه و دیرینه شب شام غریبان می کنند. در شب یازدهم محرم، هیات عزاداران حسینی مساجد جامع و صاحب الزمان ایمن آباد، با بازماندگان حادثه ی کربلا، هم ناله شده و در غم از دست دادن پیشوای سوم شیعیان راهی روستای کروکلا می شوند تا عرض تسلیتی به سادات هاشمی داشته باشند. عزاداران در  طول راه که از کنار دشت ها عبور می کنند، بر سر زنان همان شعر معروف امشب به صحرا بی کفن جسم شهیدان است شام غریبان است را  زمزمه می کنند تا به مسجدالنبی می رسند و در محوطه ی این مسجد نیز ضمن عرض تسلیت به عزاداران این مسجد و محله بطور مشترک به سینه زنی و عزاداری می پردازند.

البته نقش زنان روستا در گرامی داشت یاد و خاطره  شهدای کربلا و عزاداری و پیروی از سرور آزادگان جهان امام حسین (ع) و خانواده ایشان بویژه حضرت زینب کبری(س) مثال زدنی است.

برگزاری مراسم روضه و سفره، در منازل شخصی، مساجد و تکایا و همراهی با هیاتهای عزاداری، پخت و پز و پذیرایی از عزاداران و اجرای مراسم خاصی چون شیرخوارگان حسینی، به نام حضرت علی اصغر(ع) كه صبح تاسوعاي هر سال در روستا برگزار مي شود، از جمله فعالیت های عمده زنان روستای ایمن آباد و کروکلا می باشد.

با کلیک روی عناوین زیر اطلاعات کاملی از آداب ویژه محرم نزد مردم روستای ایمن آباد و کروکلا را می توانید مطالعه نمایید.

مراسم و آئين دسته روي در شب هفتم و هشتم محرم در روستا

مراسم آئيني تاسوعا و شب عاشوراي حسيني در روستاي ايمن آباد و كروكلا

مراسم آئيني عاشوراي حسيني در روستاي ايمن آباد و كروكلا

مراسم صبح خواني با قدمتي يكصد ساله در روستا

مراسم شب شام غريبان در روستا

نمايش قوم بني اسد در روستا

زنان، محرم و آداب و رسوم آنان در روستاي ايمن آباد و كروكلا

تهیه و تنظیم: عسکری اميني ايمن آبادي