آداب و رسوم عيد فطر در ايمن آباد و كروكلا

ضمن تبريك و شادباش به مناسبت فرا رسيدن عيد سعيد فطر بر اهالي روستاي ايمن آباد و كروكلا، نبايد آداب و رسوم خاص اهالي را در چنين روزي از نظر دور داشت.

مردم روستاي مان آداب و رسوم خاصي را از دير باز در روز عيد سعيد فطر برگزار مي كنند. در اين گفتار به آداب و رسوم مردم روستايمان در شب و روز عيد فطر مي پردازيم.

روزه‌سری

مردم روستايمان ايمن آباد و كروكلا همانند ديگر مردم مازندران و حتي ديگر مناطق كشور، رسم جالبی برای روزه اولی ها دارند. آنها برای نوجوانان تازه مکلف شده شان، هدیه ای می خرند که چیزی در مایه های همان زیرلفظی عروس هاست! به این ترتیب که نوجوان تا زمانی که از جانب بزرگ‌ترها هدیه «روزه‌سری» را نگیرد، افطار نمی‌كند!

این هدایا معمولاً شامل چادر نماز، ظروف و ديگ مسي و طلاجات برای دخترها و پول و انواع نقره‌جات قدیمی برای پسران بوده است. در قديم رسم بوده است كه حتي پسر و دختري كه براي اولين بار روزه كامل را گرفته اند گوساله يا گوسفند و حتي تكه زميني را به نامش مي كردند و به او هديه مي دادند تا در اين راه يعني روزه داري اهتمام ورزد. اين هدايا در روز عيد فطر به بچه ها داده مي شد كه ما اين رسم را روزه سري يا روزه بندوني مي گوئيم.

امروزه جاي اين هدايا را گوشی تلفن همراه، تبلت و بویژه پول نقد گرفته است.

 وداع با ماه مبارك رمضان و روز عيد فطر

در شب هاي آخر ماه رمضان شرايط بسيار ويژه و خاص مي شود مردم خود را براي مراسم روز عيد فطر آماده مي كنند. اينكه آيا فردا عيد فطر است يا خير، هنوز معلوم نيست. ساعات پاياني شب است و اكثر مردم دوست دارند هر لحظه صداي بلندگوي روستا بلند شود كه فردا عيد است و اين اتفاق مي افتد و شادي خاصي در  خانه ها و روستا به راه مي افتد.

در سال هاي بسيار دور نيز همانند يكي دو روز قبل از ماه رمضان، افرادي را به شهر مي فرستادند تا به محض مشخص شدن عيد فطر و اعلام  از سوي روحانيون و مراجع، خبر آنرا به روستا بياورند. بعضی ها نیز به واسطه ی دوری راه از شهر، با افراد معتمد به بالای بلندی می رفتند تا با دیدن حلال ماه اعلام عید فطر نمایند.

مُخبر نيز پس از اعلام، به روستا مي آمد و ضمن تبريك، اهالي را از فرا رسيدن عيد فطر آگاه مي كرد.

مؤذن و سحري خوان روستا نيز به مسجد مي آمد و با مناجات و حتي اذان گفتن، مردم را از فرا رسيدن عيد فطر آگاه مي كرد.

البته امروزه مردم از طريق رسانه هاي گروهی مثل راديو، تلويزيون، وبسايت هاي خبري و کانال های تلگرامی معتبر، از لحظه ي اعلام عيد فطر، آگاهي مي يابند و خود را آماده استقبال از عيد مي كنند.

هرچند در بعضي شرايط تا يكي دو ساعت مانده به اذان ظهر، عيد فطر اعلام مي شد كه مردم بلافاصله و با عجله خود را به مسجد مي رساندند و چه بسا لذتي هم نمي بردند و بويژه نوجوانان و جوانان كه همواره از اين پيش آمد نگران بودند.

ناگفته نماند مردم روستا از يكي دو روز مانده به عيد فطر شرايط را براي استقبال از عيد فطر و انجام رسوم خاصش آماده مي كردند و با شنيدن اينكه فردا عيد فطر است اعمال شرعي و رسوم خاص آن را كه در روستا حاكم بود، عملي مي كردند. مثل:

1_ تهیه مواد اولیه برای صبحانه ی ویژه عید فطر در مسجد

2_ تهیه عیدی روزه اولی ها

3_ تهیه هدایا از سوی خانواده ی داماد برای خانواده ی عروس که در دوران نامزدی به سر می برند.

4_ جدا كردن ميزان فطريه و دست به دست كردن آن توسط اعضاي خانواده،

5_ مشورت و تعيين شخص فقيري كه فطريه بايد به او داده شود،

6_ آماده كردن لباس تميز، سفيد و يا نو، ويژه روز عيد فطر،

7_ تهيه و آماده كردن هديه براي سحري خواناني كه طي يكماه سحرهاي رمضان براي بيداري آنان سحري خواني نمودند. مثل: پارچه پيرهني و شلواري، برنج، چاي، پول نقد، تخم مرغ، لبنيات، مرغ، اردك و ... كه در بغچه(سارخ)اي سفيد رنگ پيچيده مي شد و به منزل آنان ارسال مي شد.

در صبح روز عيد فطر و از ساعات اوليه، دعا خوان، مناجات خوان و يا مؤذن در مسجد حاضر مي شد و به مناجات خواني مي پرداخت و حتي چند بار اذان مي گفت تا اهالي خود را آماده كنند تا براي برپايي نماز عيد فطر خود را به مسجد برسانند.

صبحانه ی عید فطر از اهمیت خاصی برخوردار بود. آوردن شير و خرما، لوبيا، باقلا، آش، برنج سرد شده(بچا پلا) و ساير غذاها، از سوي زنان روستا به عنوان صبحانه در مسجد بسيار جذاب بود و لذت ديگري داشت كه امروزه كمتر به چشم مي آيد. سماوري كه بخارش بلند شده است، در روز عيد فطر نشاط خاصي به حاضران در مسجد مي دهد كه واقعا" خاطره انگيز است.

در روز عيد فطر آندسته از اهالي روستا كه در شهرستان بابل و يا ديگر شهر ها و حتي تهران به سر مي برند، شب گذشته و يا صبح زود خود را به روستا و خانه ي پدري مي رسانند، لذا جمعيت چشمگيري در مسجد حاضر مي شوند كه شايد جا و فضاي كافي براي همه ي نمازگزاران نباشد، در هر صورت نماز عيد در مسجد روستا برگزار مي شود و در پايان همه به روبوسي و تبريك اين عيد بزرگ مي پردازند. چه بسا كساني كه شايد كدورت و يا مشكلي با هم دارند همديگر را مي بخشند.

پس از نماز عيد فطر مردم همه با هم به همراه روحاني محل سري به گلزار شهدا و سپس مزار رفتگان خود مي زنند. دسته جمعي خدمت بزرگان محل مي روند بويژه منزل خانواده شهدا و همچنين خانواده اي كه عزيزي را از دست داده است، تا اگر مشكلي هم داشته باشند از نزديك مشاهده و در حل آن بكوشند. دیدار از بیماران هم بخشی از آداب و رسوم عید فطر در روستاست.

رفتن به عید فطر بازار از رسم های کهن اهالی روستاست که در جای جای مازندران برپا می شد. مثل بازار انصاری در احمدچاله پی. در این روز اعضای خانواده با هم به بازار می رفتند و تا غروب به خرید کردن و تفریح می پرداختند. انواع بازی های محلی، کشتی لوچو، بند بازی(ریسمون بازی) و موسیقی محلی بخشی از برنامه های نشاط آور این روز بوده است.

خانواده ها در روستا برنامه ريزي مي كنند تا در تعطيلات عيد فطر، كه از سال 1391 به تصويب مجلس رسيد و تعطیلات به دو روز رسید، به مسافرت در زيارتگاه ها و امازاده هاي معروف مي روند كه طبيعت خوبي دارد و يا مكان هايي خوش آب و هوا تا در كنار هم لحظات با نشاطي را سپري نمايند. در این روز خانواده هایی که در ایام ماه مبارک رمضان نوبت میزبانی به او نرسید، پذیرایی نهار را بر عهده می گیرد.

البته نومزه بازار هم از رسوم کهن مازندرانی ها و اهالی روستاست. در این روز داماد به همراه نامزدش که حدود ده تن یا بیشتر از دوستانش نیز با او همراه هستند به بازار عید فطر می روند و ضمن خرید هدایا برای نامزدش، با پذیرایی همراهان به پایان می برد.

آقا پول

اعضاي هيات امناي مسجد جلسه اي مي گذارند و هزينه سخنران و مداح را كه از قبل مشخص شده بود از پولي كه مردم طي اين مدت يكماه پرداخت نمودند و به عنوان آقاپول هم معروف است به روحاني و مداح مي دهند و مراسم ويژه ماه رمضان با همه زيبايي ها، معنويتش و آداب و رسومش به پايان مي رسد.

 يادآوري:

لطفا" در تكميل اطلاعات با پرسش از بزرگترهاي خانواده ما را ياري نمائيد.

اگر عكسي از دوران قديم در اين زمينه در دسترس داريد ارسال نماييد تا با ذكر نام شما اين آثار محفوظ بماند.

با سپاس فراوان از :

حاج محمدرضا كريمي ايمني، حاج سيدمصطفي ارشادي ايمني، حاج سيدابوالقاسم هاشمي كرويي و سيدمحمد هاشمي كرويي

تحقيق،تهيه و تنظيم: عسكري اميني ايمن آبادي