*اطلاعات موجود در سایت بیشتر بصورت میدانی جمع آوری شده است و احتمال اشتباه وجود دارد . ما را در رفع اشتباهات و تکمیل اطلاعات، یاری نمایید . منتظر ارسال مقالات، مطالب و دست نوشته های شما اهالی روستا، درباره موضوعات مختلف هستیم*

آقـا دار در فرهنگ مردم مازندران

 

حرمت طبیعت و درخت، برای اقوام ایرانی همیشه مطرح بود و هست. نگاه  مردم  به درختانی خاص در گذشته، گاهی به شرک و گاهی هم از سوی روشنفکران عصر ما حتی از سوی بزرگانی چون نیما یوشیج به مظاهری از عقب ماندگی و جهل تعبیر شده است. قطع یک درخت عظیم و کهنسال با انگیزه دینی، برای مبارزه با شرک، در یکی از ایالات ایران به دستور یکی از خلفای بغداد در تاریخ آمده است.

 

در سال های اخیر هم دستور قطع چندین درخت موسوم به « آقادار » از سوی مقامات رسمی در استان گیلان به بهانه مبارزه با خرافه پرستی و جهل در مطبوعات نقل شده است. این اقدام با انتقاد گروهی از مردم  در گیلان و مازندران روبرو شده است.

 

 

 

در مورد « آقادار » سوء تفاهمی در میان است که باید بدان پرداخت. از دیدگاه ما  اصطلاح «آقادار» با دو جزء  «آقا » و « دار» به معنایی نیست که بعضی گمان کرده اند بلکه  معنای درست آن چیزی است که  تا کنون  اشاره یی بدان نشده است.

 

ابتدا از قول دکتر منوچهر ستوده و بر اساس مشاهدات بیش از نیم قرن پیش ایشان از منطقه گیلان، مطلبی را نقل می کنیم: 

در گیلان مثلی سایر است که « هرجا پیله پیله داره اونجه گیلکان مزاره » یعنی هر جا درختان بزرگ و تنومند است، آنجا پرستشگاه و زیارتگاه گیلک ها است...... اطراف آن ها چراغ روشن می کنند و شمع می افروزند و به شاخه های نازک آن ها، دخیل می بندند و آن ها را به نام آقا دار  و آقاسور  و  آقا ریس  و نظایر آن ها می خوانند.

 

همین درختان با گذشت زمان به امامزاده تبدیل می شوند و در ظرف پنجاه سال اخیر حدود ده درخت که رابینو در کتاب گیلان خود به نام مزار خوانده و در زمان وی جز درختی تنومند چیزی دیگر نبوده است، امروز کنار آنها بنایی ساخته اند و به نام امامزاده ........ نام گذاری کرده اند. (از آستارا تا استراباد-جلد اول- تالیف دکتر منوچهر ستوده1349 )

 

این توضیح لازم است که  « سور » و « ریس » نام نوعی درخت سوزنی برگ(سرو کوهی) در زبان مردم گیلان و مازندران  است.

 

 

 

نکته ی مهم این مطلب است که لفظ و یا اصطلاح « آقا » در اصطلاح آقادار همان واژه ارجمند« آقا » که امروزه در فارسی بسیار مصطلح است و ریشه ای ترکی و مغولی دارد، نبوده و نیست. در  اصطلاح« آقا دار » که از سنسکریت منشا گرفته « اقا » به معنای گناه و معصیت است.

برای روشن شدن موضوع توجه خوانندگان را به سه واژه سنسکریت  که در پی خواهد آمد جلب می کنم:

 

اول:  اقا agha ، به معنای گناه و گناه آلود

دوم:  قِنَا یا گِنا ghna، به معنای زایل کننده و از بین برنده

سوم: «اقاقنا» یا «اقاگنَا» aghaghnaبه معنای شستن و از بین بردن گناه یا همان کفاره است.

 

« تارُ taru» در سنسکریت  به معنای درخت یا همان «دار » است.

 

ترکیب این واژه با  واژه «اقاگنه»  aghaghnaمی تواند «آقاگنه تارُ» یا کوتاه آن «آقاتار» یا همان «آقا دار» باشد که واژه گیلکی « دار»  همان « درخت » است.

 

مشابه این ترکیب در فرهنگنامه سنسکریت « دِوا تارِ » (دیو دار ) و « کالپاتارِ » است.

 

دو واژه اخیر به دو درخت در آیین هندو اشاره می کند که شرح انگلیسی آنها را  در ذیل آورده ایم.

 

همانطور که در معنای این واژه ها ملاحظه خواهید نمود، موضوع « آقادار» و مفهوم این اصطلاح به سیادت و آقایی ارتباطی ندارد و فقط  اصطلاحی بازمانده از سنن و بعضی از اعتقادات  پیش از اسلام در منطقه است.

 

 
 

 

 

منبع: وبلاگ درویش علی کولاییان

 

 

ارسال نظر

وبسايت روستا مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است و از انتشار نظراتی که حاوی توهین یا بی‌احترامی به اشخاص حقيقي يا حقوقي و موارد مغایر با قوانین كشور باشد معذور است.

کد امنیتی
بارگزاری مجدد

نظرات  

 
0 # دنبال روی حقیقت در تاریخ: دوشنبه 01 دی 1393 ، ساعت 11:10 ب ظ
بسم الله الرحمن الرحیم
این مطالب مشخصا در اصل اسلام حقیقی نبوده و نیست و هر اعتقادی را نمی توانیم بگوییم که اعتقاد درستی هست از جمله این مطلب که یکی از شاه خرافاتیست که متاسفانه برخی از مردم ما چنین اعتقادات خرافاتی را دارند که دلایل زیادی از روایات اهل بیت علیهم السلام رد بر این خرافات موجودست.
آقای امینی خواهشا اینگونه مطالب را وارد نکنید که ذهن برخی جوانان را خدشه دار کند.
با تشکر
نقل قول
 
درباره روستا
شهدا
حماسه سازان
مردم شناسی
کشاورزی
مشاغل و صنایع
آموزش
ورزش
زنان
خیرین
روستائيان نمونه
بنياد علمي فريد
آئينهاي مذهبي
نهادهای اجرایی
بهداشت
مقالات و مطالب مختلف
دیگر موضوعات

 

 

روستــا20