کدو حلوایی(كيي)، خواص و انواع غذاهاي محلي با آن

كدو تنبل خوردنی خوشمزه و پرخاصیت مخصوص فصل زمستان است که به دلیل سرشار بودن از ویتامین‌های مفید و ضروری، انتخاب مناسبی برای تامین انرژی و کمک به سلامت بدن در فصل سرما است.

در فصل زمستان می‌توان از کدو تنبل يا در اصطلاح مازندراني " كيي " ( Kaei ) در طبخ غذاهای مختلف مانند سوپ و انواع نان‌ها و کیک‌ها استفاده کرد و به دلیل دارا بودن فیبر زیاد چاره ي خوبی برای رفع یبوست است.

خوشبختانه تاکنون هیچ‌گونه سمی برای کدو حلوایی گزارش نشده است و تمام افراد در گروه‌های سنی و جنسی مختلف می‌توانند به‌صورت متعادل از این گیاه پرخاصیت استفاده کنند.

اهالي روستا بر اين باورند كه خوردن كدو بصورت بخارپز(كيي پته) هنگام صبح، طي يكي دو هفته، نوعي واكسن براي پيشگيري از سرماخوردگي تا پايان فصل زمستان است.

برخی افراد عادت دارند کدو حلوایی پخته‌شده را با مقداری شهد شیرین که معمولاً ترکیبی از آب، شکر و گلاب یا هل است، مصرف کنند. به طور کلی، میزان شیرینی برخی از کدو حلوایی‌ها از انواع دیگرشان کمتر است و خوردن کدوهای کم‌شیرین هم چندان باب طبع مردم نیست.

کدو حلوایی، دارای املاح، ویتامین‌ها، آب و فیبر است و از این رو مصرف آن در فصل‌هایی که به وفور در بازار وجود دارد، به تمام افراد توصیه می‌شود.

کدو تنبل حاوی مواد مغذی مانند ویتامین C، E، بتاکاروتن می باشد علاوه بر این مقدار کالری آن نیز بسیار پایین است و به همین علت برای رژیم و لاغر شدن مفید است.

 كدو ضد سرطان است  كدو تنبل در جلوگیری از جهش سلولی و در نتیجه سرطان موثر می باشد.

کدو تنبل حاوی فیبر فراوان است و در کاهش كلسترول بسیار موثر است و به همین دلیل به بیماران قلبی توصیه می شود. همچنین کدو تنبل حاوی  فولات است و فولات از بیماری های قلبی جلوگیری كند.

 مصرف کدو تنبل به زنان باردار نیز توصیه شده است فولات موجود در كدو می‌تواند از بروز بعضی از بیماری های مادرزادی جلوگیری نماید. 

دانه‌های کدو تنبل در درمان عفونت‌های مجرای ادراری و در اکثرقسمتهای اروپا به عنوان درمان اختلالات آمیزشی بکار می‌رود. دلیل آن احتمالاً بخاطرمیزان بالای اسید linolenic در دانه‌های آن و حضور امگا3 و امگا6 است

مصرف کدو تنبل پخته برای تقویت حافظه توصیه می شود.

مصرف فقط 150 گرم کدو تنبل، نیاز روزانه بدن به بتا کاروتن را برطرف می نماید.

تخم کدو ضد انگل می باشد. تخم کدو تنبل مواد مغذی ضروری بسیاری را برای سلامت بدن دارا می باشد مانندپروتئین، فیبر، آهن، مس، منیزیم، منگنز، فسفر، کلسیم، پتاسیم، روی،سلنیوم، فولیت و نیاسین و همچنین آمینواسیدهای آرجنین و گلوتامیکاسید در این دانه ها یافت می شود.

کدو برای رفع سردرد، درمان بی خوابی و خستگی مفید است.

کدو تنبل به علت دارا بودن ویتامین c در پیشگیری از سرماخوردگی مفید است.

کدو تبل حاوی مقادیر قابل توجه ای از ویتامین A می باشد به همین دلیل مصرف کدو تنبل به افراد سیگاری كه خوردن ویتامین A برای بدن آنها لازم و ضروری است نیز توصیه می شود چون مواد موجود در دود سیگار باعث كمبود ویتامین A در بدن می‌شود با مصرف غذاهای سرشار از ویتامین A می توان این كمبود را رفع کرد.

مصرف کدو تنبل از پیر شدن پوست جلوگیری می کند و در پیشگیری از آکنه مفید است.

کدو تنبل ضد التهاب است و در درمان و تسکین التهاب استخوان، روماتیسم مفصلی موثر است.

مصرف کدو تنبل در تنظیم خون موثر است و به همین دلیل به مبتلایان به دیابت توصیه می شود.

کدو تنبل حاوی پتاسیم است و به همین دلیل موجب  کاهش فشار خون می شود.

ویتامین A موجود در کدوحلوایی برای حفظ سلامت چشم‌ها و بهبود بینایی مفید است و به علاوه تقویت رشد استخوان‌ها، سیستم ایمنی بدن و دستگاه تولید مثل کمک می‌کند و تا حدی باعث کاهش قند خون می‌شود

کدو حلوایی جزو گیاهانی با طبع سرد و دارای املاح و ویتامین‌هایی مانند سدیم، پتاسیم، فیبر، قند، پروتئین ، کلسیم، آهن،‌ ویتامینD، ویتامین A و ویتامین B12 است

کدو تنبل تسکین دهنده آسم است.

مصرف تخم کدو تنبل از بزرگ شدن غده پروستات جلوگیری می‌كند. بزرگ شدن غده پروستات باعث ایجاد مشكل ادراری می شود. بر اساس تحقیقات انجام شده به نظر می رسد که  دانه‌های کدو تنبل از آسیب هورمونی به سلول‌های پروستاتجلوگیری می کند که این در کاهش احتمال پیشرفت سرطان پروستات مؤثرمی‌باشد

کدو تنبل به علت دارا بودن بتاکاروتن و فولات خاصیت پیشگیری از ابتلا به سرطان روده را نیز دارا می باشد. فیبر موجود در کدو تنبل از سرطان روده پیشگیری می‌كند. فولات سلولهای روده در برابر سلول های سرطانی مقاوم می سازد. رژیمهای غذایی سرشار از فولات خطر ابتلا به سرطان روده را کاهش می دهد.

انواع غذاهاي محلي با كدو حلوايي:

تعدادي از انواع غذاهاي محلي و شيوه ي پخت آن كه در مازندران و روستاي ايمن آباد و كروكلاي بابل، با كدو حلوايي يا كيي درست مي شود را با هم مرور مي كنيم. اين نوع غذاها همچنان در روستا درست و استفاده مي شود.

كيي پلا: كيي پلا يا كدو پلو از غذاهاي قديمي و بسيار خوشمزه در مازندران و روستاي ايمن آباد و كروكلا مي باشد كه كدوي پوست شده و ريز شده را با تفت دادن و بدون تفت دادن در برنج تازه دم داده شده و يا آبكشي شده قرار مي دهند. البته كدو در برنج كته يا كته پلا چون خبري از روغن نيست سالمتر و خوشمزه تر است.

كيي پته: كدو را قطعه قطعه كرده و با مقدار كمي آب در ديگي گذاشته  و با شعله ي كم بخار پز مي شود و سپس با ريختن مقداري نمك آنرا هنگام صبح مي خورند كه خود نوعي واكسيناسيون در پيشگيري از سرما خوردگي مي باشد. قديم در روستاي مان شب ها  نيز به عنوان شب چره پخته و استفاده مي شد.

كيي خرش:كدو را با پياز داغ سرخ كرده و داخلش گردو و كنجد سابيده شده مي ريزند.

كيي انار: كدو و باقلاي زودپز( پَجا ) را در داخل ظرفي با مقداري آب مي پزند و سپس آنرا داخل آبكش گذاشته و با هاون له مي كنند. سپس سيرداغ و پيازداغ را به آن افزوده داخل ديگ، با شعله ي كم مي پزد.

كيي ماست: كدو را بخار پز كرده سپس له مي كنند و به عنوان دلال، در ماست مخلوط مي كنند.

كيي كشك: كدو را پخته و سپس با مقداري كشك مخلوط مي كنند و با برنج و يا نان مصرف مي كنند.

تهيه و ارسال: ليلا علي جان زاده ايمني

            منابع: سيمرغ _ بيتوته