اهالي روستا هنوز مرده هايشان را در خانه مي شويند!!

طي ده روز گذشته چهار تن از اهالي روستاي مان ايمن آباد و كروكلا به ديار باقي شتافتند كه شستشو، غسل و كفن نمودن هيچكدام از آنها در غسالخانه روستا صورت نگرفت و در حياط خانه هاي شان انجام شد. اين رسم ديرينه كه از ساليان دور همچنان در روستاي مان به چشم مي آيد، از نگاه سنتي و باورهاي مردم از يكسو و از بعد علمي از سويي ديگر، مورد بررسي قرار داديم كه از نظر مي گذرانيم.

بزرگ روستا، مردي باتقوا، با ايمان و با حُجب و حيا كه يك عمر آبرومند زندگي كرد، كسي كه هنوز يكبار هم يادش نمي آيد كه پيش برادر بزرگترش لباسش را عوض كند و به قول پدران قديم روستاي مان كه مي گويند: وقتي برادر بزرگترمان در حمام عمومي روستا بود وارد حمام نمي شديم تا تن برهنه ي او را ببينيم، اينها همه را احترام به بزرگتر خود مي دانستد.

پدري كه يك عمر براي فرزندانش زحمت كشيد و هزينه سنگين بزرگ كردن، هزينه ي ادامه تحصيل، ازدواج و حتي مسكن و خودرو را برايش فراهم ساخت، اما آرزو مي كند به دردي مبتلا نشود كه نياز باشد فرزندانش او را سرپرستي كنند، به حمام ببرندش و او را ترو خشك كنند.

اما ساعتي پس از مرگ، كسي كه يك عمر بدنش را از نگاه ها ي ديگران حتي فرزندانش حفظ نمود، هر فردي از اهالي روستا، حتي كودكان روستا نيمه نگاهي به پيكر صددرصد عريانش مي اندازند، پيكري كه در حال شستن در حياط خانه اش است.

چه بسا رخ داد در روستاي مان حتي پس از شستشو و هنگام حمل جنازه به سمت اتاق براي كفن نمودن، پارچه ي روي جنازه را باد، به كناري زد و دختران و زنان روستا جداي از ديگر پسران و مردان روستا ناخودآگاه، آنچه را كه نمي بايست مي ديدند، ديدند.

نمونه هايي هم داشتيم كه افرادي از اهالي روستا بر اثر تصادفات جاده اي جان باختند و پيكر خوني شان، با لباس هاي پاره پاره، با بدني زخمي و چهره اي له شده، جلوي چشم همسر و فرزندان، بستگان و مردم روستا در حياط خانه اش شستشو شد و پيامدش خاطرات خوبي كه يك عمر از عزيزشان در خانه داشتند، با اين خاطره  اي كه روح و روان آدمي را به مخاطره مي اندازد و خواب راحتش را در دراز مدت آشفته مي كند، جايگاهش را از دست مي دهد.

متاسفانه هنوز مردم ما با آنكه از پيامدهاي منفي اين عمل باخبرند اما طبق یک عادت قدیمی همچنان مرده‌های خود را در منازل یا مساجد شستشو و غسل می‌دهند و به دلایل مختلف تمایلی برای استفاده از غسالخانه ندارند.

عادت شستشو و غسل مردگان در منازل و مساجد در روستاهاي مختلف بخش لاله آباد و حتي خانه هاي شهري كه ساختار ويلايي خود را حفظ كرده است، با وجود پیشرفت امکانات و رواج زندگی شهرنشینی و وجود غسالخانه، همچنان بین مردم این منطقه رایج است.

برخی می گویند پرداخت هزینه برای شستشوی اموات در غسالخانه‌ها، یکی از دلایل شستشو در منازل است. در حالي كه براي مراسم سوم، هفتم، چهلم و سالگردش و حتي خود قبر و سنگ قبرش، شايد ميليون ها تومان هزينه كنند.

بعضي ها نيز سفارش خود متوفّا را قبل از فوتش، مبني بر شستن جنازه اش در حياط منزل، از ضروريات مي دانند كه خلاف سفارش مرده نبايد عمل كرد.

بسیاری نیز معتقدند سیره پیشینیان شان، روش ناصوابی نبوده و آنها نیز لزومی برای سرپیچی و تعدی از آن نمی‌بینند. این عده معتقدند این عمل آنها باعث آرامش روح امواتشان نیز می‌شود، چرا که عیب و ایراد احتمالی جسم بی‌جان آنها از دیده کنجکاو غیر(مرده شور)، در امان می‌ماند. اما فراموش كرده ايم همه ي مردم، خودشان مرده هاي شان را نمي شويند!!

جالب این‌که این عقیده در حالی مطرح می‌شود که شستشوی بدن بی‌جان و برهنه اموات در حیاط منازل یا مساجد و جلوی چشم خانواده، همسایگان و عزادارانی که برای مشایعت آمده‌اند، صدها جفت چشم نظاره‌گر شستشوی آنهاست، در حالی که اگر این اموات در غسالخانه شستشو داده شوند، شاید تنها یک جفت چشم- یعنی غسّال - پیکر آنها را دقیق ببیند.

حاج سيد اسماعيل هاشمي كرويي(مسيح) كه در سال 1390 اقدام به ساختن غسالخانه اي در روستا نموده است مي گويد:

سال ها بود كه نداشتن غسالخانه در روستا آزارم مي داد، اينكه چرا يك روستا با هزار خانوار نبايد يك غسالخانه داشته باشد. جالب اينكه بزرگان روستا و مردمي كه از اين خلاء مهم، ابراز نگراني مي كردند، پس از احداث و افتتاح غسالخانه، متاسفانه مرده ها و اموات خود و بستگانشان را در خانه هاي خود شستشو و غسل مي دهند. من از اين بابت بسيار ناراحت و در عين حال نگران هستم.

حتي مبلغي را نيز براي خريد آمبولانس براي غسالخانه ي روستا كنار گذاشتم كه متاسفانه به دليل بي ميلي مردم و عدم استقبال از غسالخانه، از خريد آن صرف نظر كردم.

حاج سيد اسماعيل هاشمي بسيار اميدوار است كه مردم متوجه پيامدهاي منفي شستشوي امواتشان در خانه هاي شان بشوند و به ويژگي هاي مثبت و بارزي كه غسالخانه ي روستا به همراه دارد، آگاه شوند.

ايشان در پايان نقش نهاد اجرايي روستا را در اين امر بسيار مهم خواندند.

سيد علي هاشمي كرويي، رئيس شوراي اسلامي روستاي پايين كروكلا و يكي از خيّرين روستا و از جمله كساني كه از ابتدا تا پايان كار ساخت غسالخانه، با تمام توان، پيگير انجام صحيح امور بود مي گويد:

مردم بر اساس باورها و اعتقادات قديمي شان چندان علاقه اي به شستن امواتشان در غسالخانه ندارند. پس از فوت هر عزيزي فوري وارد عمل مي شوم تا شايد نگاه خانواده متوفّا را به استفاده از غسالخانه سوق دهم. اما متاسفانه نه تنها مردم عادي بلكه تحصيلكرده هاي علمي ما نيز در برابر باورها و اعتقادات اشتباه ساير اعضاي خانوده شان در اين زمينه، سر تسليم فرود مي آورند.

ايشان در ادامه افزودند: طي اين سه سال اخير تنها  20 درصد مردم روستاي مان از غسالخانه، استفاده نمودند. شما در نظر بگيريد طي سوم تا هفتم مهرماه سال 1393، چهار نفر از اهالي به ديار باقي رفتند، اما يك نفرشان در غسالخانه ي روستا شسته و كفن نشدند.

سيد محمد هاشمي كرويي، دهيار روستاي بالا كروكلا با اشاره به نداشتن غسالخانه در روستايش مي گويد: همين امر، مردم را به عدم استفاده از غسالخانه روستاي مجاور سوق مي دهد. باورها و اعتقادات مردم به قدري در اين زمينه قدرتمند است كه نمي توان به راحتي آنان را با دلايل مختلف مجاب به استفاده از غسالخانه نمود. اگر اين امر حتي با تصويب قوانين، مورد تاكيد نهاد اجرايي روستا واقع شود، انگشت اتهام و دشمني در برابر اعتقادات مردم و خانواده متوفّا به سمت دهيار و اعضاي شوراي اسلامي روستا، نشانه خواهد رفت. ايشان در مورد فرهنگ سازي بويژه از سوي روحانيون و مبلغان ديني را بسيار مهم خواندند. بويژه وقتي يكي از اموات روستا در غسالانه، شستشو و غسل داده شود، به راحتي مي توان اين عمل خانواده متوفّا را ستود و در ترويج استفاده از غسالخانه روشنگري نمود و به مردم را از خطرات و مشكلات بهداشتي و زيست محيطي و حتي باورهاي و اعتقادات اشتباه شان، به آنان گوشزد نمود.

و اما ديدگاه تعدادي از اهالي روستاي ايمن آباد و كروكلا كه اموات شان طي سال جاري در خانه شستشو، غسل و كفن شد:

سيد رمضان ارشادي:

به همراه ساير برادران تصميم گرفتيم تا پدرمان را در منزل شستشو دهيم و به عنوان آخرين خاطره و يادگاري اين سنّت قديمي براي مان بماند.

مختار اميني:

خودم به شخصه غسالخانه را مي پسندم ولي سفارش پدرمان بود كه جنازه اش در حياط خانه اش شستشو شود، و ما گريزي جز عمل به سفارش پدرمان نداشتيم. ايشان سفارش كردند كه هيچكس غير از مرده شوي جنازه اش را نبيند اما آنروز مردم زيادي از گوشه و كنار چادر، به ديدن جنازه مشغول بودند كه نتيجه ي خوبي نداشت.

سيد مهدي حسيني:

ما بر اساس سفارش پدر به شستن جنازه اش در حياط خانه اقدام نموديم. در صورتي كه به شخصه هيچ علاقه اي به انجام آن نداشتم. به نظرم وجود غسالخانه در روستاي ايمن آباد از نماز هم واجب تر است. درست است غسالخانه اي در پايين كروكلا داريم اما مردم دوست دارند در روستاي خودشان اين امر صورت بگيرد. يادم نمي رود زنده ياد ابوالقاسم قاسمي به دليل بيماري سرطان، نحيف و جثه اش بسيار كوچك شده بود و اين چيزي بود كه بسياري از اهالي هنگام شستنش در خيابان نظاره گر آن بودند. به نظرم از نظر شرعي هم اين كار صحيح نباشد. متاسفانه ديدگاه، باور و اعتقادات مردم و خانواده ها به سادگي قابل تغيير نيست.

سيد مسعود هاشمي:

دليل خاصي براي شستن برادرم يوسف(ره) در حياط خانه نداشتيم،.در شرايط خاصي كه مرگ ناگهاني عزيزي رخ مي دهد، قدرت تصميم گيري منطقي از انسان در آن شرايط گرفته مي شود. اصلا" به ذهن بنده خطور نكرد كه غسالخانه اي در روستا ساخته شد و بايد از آن مكان براي شستن اموات استفاده نمود. از طرفي چون پدر و مادرمان حين شستشوي جنازه بايد حضور مي داشتند فاصله طولاني خانه تا غسالخانه كار را سخت و مشكل تر مي كرد. قبول دارم كه مردم انتظار دارند افرادي چون ما كه در عرصه علمي نيز فعاليت مي كنيم در مواردي اينچنيني علمي تر عمل كنيم، اما شرايط محيطي و فرهنگي تاثير مستقيم بر تصميم گيري ها دارد، آنهم اگر شما تصميم گيرنده ي نهايي نباشيد.

در مجموع جداي از باورها و اعتقادات مردم كه از نسل هاي گذشته و به دليل نبود امكانات بهداشتي نسل به نسل منتقل شده و در روستا اجرايي مي شود، نبايد از اين مهم چشم پوشيد كه بهداشتی نبودن این عمل، جداي از مشكلات زيست محيطي، خود می‌تواند باعث رواج بیماری و تحمیل هزینه‌های بیشتری به خانواده‌ها شود. افرادي که فوت آنها به دلیل بیماری باشد، این بیماری یا واگیردار است یا غیرواگیر که در صورت غیرواگیر بودن هم، بدنشان تحلیل رفته و سیستم دفاعی آنها ضعیف می‌شود و در صورت شستشو در منزل و توسط افراد سالم و بدون امکانات بهداشتی، این بیماری و عفونت می تواند براحتی به افراد زنده و سالم منتقل ‌شود.

مهم‌تر از آسیب جسمی، آسیب و ضربه روحی است که به خانواده، بستگان و بویژه فرزندان داغدار فرد متوفی وارد می‌آید، چرا که تماشای پیکر بی‌جان یک عزیز از دست رفته برای ساعت‌ها در حیاط منزل و در حین شستشو و ماندگاری آن در ذهن و خاطره افراد، ضربه جبران‌ناپذیری به آنها وارد می‌کند.

 بهرحال به نظر مي رسد با توجه به وجود غسالخانه بهداشتي در روستاي مان ايمن آباد و كروكلا كه توسط حاج سيد اسماعيل هاشمي كرويي در ديماه سال 1390 ساخته شد و داراي مجوز از دانشگاه علوم پزشكي بابل است، بهتر است مردم و اهالي روستا براي شستشوي اموات شان، از غسالخانه ي روستا استفاده نمايند.

تهيه و تنظيم: عسكري اميني ايمن آبادي

           منابع: جام جم آنلاين

  با سپاس از: حاج سيد اسماعيل هاشمي، سيد علي هاشمي، سيد محمد هاشمي، نقي نجفي و...

تاریخ درج خبر: 10 مردادماه 1393