نقش دعـا و نيايـش در زندگـي
دعا، مغز بندگی و عبادت است. اين جمله ي معروف مولاي متقيان علي(ع) است. یعنی برای بنده و عبد شدن باید به سراغ دعا و آرزو رفت. دعا، شما را در مسیر عبودیت و بندگی قرار می دهد. ولی منظور از دعا، دعاهای موجود در کتاب نیست، بلکه آن حضور قلبی است که با این دعاها همراه می شود. اصل دعا یعنی، آرمان ها و آرزوهای شما. اگر دنیایی باشند عبد می شوید، ولی عبد دنیا. اگر خدایی باشند شما را عبدالله می کند يعني بنده شايسته خدا.
پیامبر از این آرزوها می ترسید و می فرمود: « برای یک چیز از امّتم می ترسم و آن آرزوهای ناممکن است.» آرزو در همه ی جوانب زندگی، حیثیت و شخصیت انسان تأثیر دارد. اصل دعا یعنی آرزوهای ما. و چه زيبا مي فرمايد خداوند مجيب: بخوانيد مرا تا اجابت كنم شما را.
امروز ميلاد حضرت علي ابن الحسين يعني امام سجاد(ع) است و اثر ماندگار ايشان يعني كتاب صحیفه سجادیه كه مجموعه اي ازدعاها و مناجات ايشان است و به نوعي امروزه از آن به عنوان منشور حقوق شهروندي نيز نام مي برند، بهانه اي شد تا درباره دعا و ارزش هاي آن مطلبي را به آگاهي اهالي برسانيم.
تعريف دعا:
دعا درخواست حاجت از خداوند براي خود و يا ديگري است.
اهميت دعا:
از جمله عوامل مؤثر در تهذيب نفس، صفاي باطن و رسيدن به کمال و قرب حق، دعا و نيايش به درگاه خداي سبحان است. دعا و نيايش، پيوند انسان را با خداي يکتا، برقرار نموده و موجب پرواز روح به سوي ملکوت و فضاي معطر معنوي و عرفاني مي شود. امام علي (ع) در وصيتي به امام حسن(ع) مي فرمايد:«بدان کسي که ملکوت و خزائن دنيا و آخرت در دست اوست، به تو اجازه داده است تا او را بخواني و اجابت دعاي تو را ضمانت کرده است و به تو فرمان داده است که از او بخواهي تا به تو عطا کند و او مهربان و بخشنده است. ميان تو و خودش، حجابي ننهاده و تو را به آوردن واسطه و ميانجي، وادار نکرده است... سپس کليد خزائن و گنجينه هايش را که همان دعا و خواستن از اوست، دراختيار تو نهاده است پس هرگاه تو بخواهي، با دعا کردن، در گنجينه هاي او را مي گشايي.
آثار دعـا و نيايـش:
1.آشنايي با معارف الهي
اولين اثر ارزشمند دعا و نيايش، آشنايي با معارف اسلامي است، ائمه معصوم در آداب دعا و نيايش به ما آموزش داده اند که هنگام دعا، ابتدا اسماء و صفات الهي، قدرت و عظمت او را يادآور شده و بر محمد(ص) و آل او درود بفرستيد و بر ضعف، ناتواني، گناه و کوتاهي خود در رعايت احکام الهي، اعتراف نماييد، آنگاه حاجات خود را از پروردگار جهان بخواهيد.
2.آرامش دروني
هر انساني در زندگي، دچار گرفتاري و مشکلاتي شده، اضطراب و نگراني برايش دست مي دهد و در برخي موارد، نجات و رهايي از آن، خارج از توان انسان است به عبارتي، وارد آمدن فشارهاي فراتر از توانمندي آدمي، باعث اضطراب مي شود که تحمل آن در دراز مدت از توان انسان خارج است لذا بهترين راه براي نجات از اضطراب و نگراني، دعا و نيايش با خداي سبحان است؛ چرا که دعا، برقراري ارتباط انسان با خداست، خدايي که بر هر کاري توانا بوده و از رگ گردن به بنده اش نزديک است( نحن أقرب اليه من حبل الوريد)
3.نجات و رهايي از مشکلات
پيامبر خاتم(ص) مي فرمايد: «خداوند هرگاه پيامبري را مي فرستاد به او مي فرمود: هرگاه امر ناخوشايندي تو را اندوهگين ساخت، مرا بخوان تا پاسخ دهم. خداوند اين نعمت را به امت من نيز ارزاني داشته است آن جا که مي فرمايد مرا بخوانيد تا اجابت کنم شما را.»
4.تحصيل نعمت هاي الهي
پيامبر اکرم(ص) مي فرمايد: هر حاجتي که داريد حتي اگر بند کفش باشد، دست خواهش به سوي خداي عزوجل دراز کنيد زيرا تا او، آن را آسان نگرداند، آسان نشود.
5. منزلت نزد پروردگار
سوره فرقان:«قل ما يعبوا بکم ربي لولا دعاوکم»؛ بگو پروردگارم اجري براي شما قائل نيست، اگر دعاي شما نبود. مفهوم آيه اين است که اگر جايگاه و منزلتي نزد خداوند داريد به خاطر دعا و نيايش است. امام صادق (ع) نيز مي فرمايد: نزد خداي متعال، مقام و منزلتي است که کسي به آن مقام نمي رسد مگر به درخواست و دعا.
6.شفاي درد و بيماري
امام صادق (ع) مي فرمايد: دعا کنيد که دعا شفا دهنده دردهاست.
7. دفع بلاها
انسان موجودي ضعيف، ناتوان و آسيب پذير و در عين حال، سطحي نگر است تا زماني که سختي و مشکلات گريبانش را نگرفته باشد، متوجه ضعف و ناتواني خود نبوده، مغرور و متکبر، دنيا را به کام خود مي بيند. هنگامي که سرش به سنگ خورده و با مانع مواجه مي شود، به خود مي آيد. در آموزه هاي ديني، به انسان آموزش داده اند که غرور و خودخواهي را کنار گذاشته قبل از آن که سختي، مشکلات و بلاها، دامنگيرش شود؛ با دعا و نيايش بلاها را از خود دور سازد. امام علي (ع) مي فرمايد:«امواج بلا را با دعا دفع کنيد»
شروط اجابت دعا:
مرحوم علامه سید محمد حسین حسینی تهرانی رحمه الله علیه در کتاب انوار الملکوت به نقل از غزالی در کتاب احیاء العلوم و مرحوم فیض کاشانی شرایطی را برای اجابت دعا نقل کرده که در اینجا به اختصار تنظیم کرده و به آن اشاره می‌‌‌کنیم.
شرط اول:
ملاحظه نمودن اوقات دعاست. چون در بعضی از مواقع دعا مستجاب است. مانند روز عرفه، ماه رمضان، شبهای قدر، شب و روز جمعه، شب مبعث، شب نیمه شعبان و عصر و روز نیمه رجب که اوقات شریفه و در شبانه روز وقت سحر است»
شرط دوم:
انتخاب مکان های شریف است برای دعا، مانند مسجدالحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه، بويژه براي ما شيعيان حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین و حضرت سید الشهدا علیهما السّلام و سایر ائمه گرامي.
شرط سوم:
ملاحظه‌ی حالات شریفه است که در آن حالات غالباً توجه به خود و انقطاع به حضرت او و قطع علاقه از غیر او بیشتر است. مانند تشکیل صفوف مسلمین در میدان جنگ و وقت اقامه نماز و بعد از نماز و در حالت روزه و هنگام نزول باران.
شرط چهارم:
قبل از دعا انسان قدری صدقه بدهد. چنانچه پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هرگاه خواستی دعا کن، پیش از آن نمازی بخوان، یا صدقه ای بده یا کار خیری بکن یا ذکری بگو.
شرط پنجم:
آنکه انسان رو به قبله دعا کند و در دعا دست های خود را با حال تضرع و ذلت به پیشگاه قادر متعال دراز کند و مانند فقیری محتاج و گدایی سر تا پا احتیاج دست نیاز خود را به درگاه غنی مطلق بلند کند همانگونه در روایت است: پیامبر خدا هرگاه درخواست دعایی می‌‌‌کرد، دستانش را همچون مستمندی که غذا می‌‌‌طلبد، دراز می‌‌‌کرد.
شرط ششم:
آهسته دعا نمودن است، البته نه آنقدر که خود هم نشوند و نه آنقدر بلند که جنبه‌ی ریا و سمعه بخود بگیرد. همانگونه که خداوند در قرآن می‌‌‌فرماید: « ادعو ربکم تضرعاً و خُفیَۀ ».
شرط هفتم:
دعا در حال تضرع و تخشع و رغبت و رهبت است. مراد از تضرع ناله و زاری کردن است، مراد از خشوع تمکین دل و ذلت قلب است. مراد از رغبت امید داشتن و میل نمودن و مراد از رهبت خوف و ترس داشتن در مقابل عظمت حضرت حق است. همانگونه که در قرآن مبین آمده: انهم کانوا یسارعون فی الخیرات و یدعوننا رغبا و رهْباً» و به موسی بن عمران خطاب فرمود: «یا موسی کُن اِذا دَعوَتَنی خائِفاً مُشفِقاً وَجِلا» . ای موسی هرگاه خواستی مرا بخوانی. خائف، سوخته دل و بیمناک باش.
شرط نهم:
امید اجابت و جازم بودن به دعاست. چون حاجت بسوی خداست و او فعال مایشاء است و هرچه بخواهد می‌‌‌تواند انجام دهد، و هیچ چیز مانع از اراده او نیست بنابراین علت نومیدی جز ضعف نفس داعی(دعا كننده) و عدم اعتماد او به خداوند وجه دیگری ندارد. اگر دعا کننده مطلب خود را جدی طلب کند و خدا را قادر بر قضای حاجت خود ببیند و اراده‌ی خود را به اراده خدا متصل ببیند دعای او مستجاب خواهد شد.
شرط دهم:
اصرار و الحاح در دعاست. به طوریکه انسان تا مطلب خود را نگیرد دست بر ندارد. چنانچه در روایت است ولید بن عقبه از امام باقر(ع) نقل می‌‌‌کند که آن حضرت فرمود: «والله لایَلِحُّ عبد مومن علی الله عَزَّوَجَلَّ فی حاجَتِه اِلّا قَضاها لَه» . به خدا سوگند هیچ بنده مومنی به درگاه خداوند الحاح نمی‌کند مگر اینکه خداوند درخواستش را اجابت می‌‌‌کند.
شرط یازدهم:
تسبیح و تمجید و تحمید و ثنای خداست قبل از شروع به دعا. محمد بن مسلم روایت کرد که ابی عبدالله فرمود در کتاب امیرالمؤمنین(ع) آمده است: «انَّ المِدحَه قبل المَساله» دعا بعد از ثناست. هرگاه خواستی از خدا چیزی درخواست کنی، پس از تمجید خدا آن را بخواه. عرضه داشت چگونه تمجیدش کنیم: فرمود:. ای کسی که از رگ گردن به من نزدیکتری! و ای کسی که بین مرد و قلبش حایل می‌‌‌شوی! ای کسی که در جایگاه بالا هستی! و ای کسی که مانند او نیست!.
تهيه و تنظيم : منوچهر علي طالب بابلي
منبع : _ quransaed.irسازمان تبليغات اسلامي
درباره روستا
