غيبـت از نگاه قرآن
غيبت، عملي است بسيار ناپسند و گناهي است بزرگ. همه ما اين مهم را مي دانيم و خوب مي دانيم در آئين ما يعني دين مبين اسلام، از انجام آن، بندگان به شدت نهي شده اند. اما مثل اينكه امروزه عادت شده است و گريزي از آن نيست.
امروزه غيبت جزو غذاي روزانه مردم شده است. چه آنكه خودمان غيبت مي كنيم و چه به غيبت ها گوش فرا مي دهيم.
براي توجيه كارمان نيز مي گوئيم البته به خودش هم گفته ام و يا روبرويش هم مي گويم و مواردي از اين دست. دلايلي واهي و پوچ كه عمل زشت و ناپسندمان را توجيه كنيم.
در اين گفتار مي خواهيم غيبت را از نگاه قرآن به بحث بنشينيم.
بسم الله الرحمن الرحيم
يأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ كَثِيراً مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُواْ وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضاً أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ.
اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از بسيارى از گمانها دورى كنيد، زيرا بعضى گمانها گناه است. (و در كار ديگران) تجسّس نكنيد و بعضى از شما ديگرى را غيبت نكند، آيا هيچ يك از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد! پس آن را ناپسند مى دانيد و از خداوند پروا كنيد، همانا خداوند توبه پذيرِ مهربان است.(سوره حجرات ، آيه 12)
وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ.
وای بر عيب جويان هرزه گوی. (سوره همزه، آيه1)
امروز تمام حقوقدانان جهان از حقوق بشر حرف مى زنند، ولى اسلام به هزاران مسئله توجّه دارد كه حقوقدانان از آن غافلند. چنانكه غيبت را، ضربه اي مهلك به حقوق بشرى مى داند.
هيچ گناهى مثل غيبت به درّندگى بى رحمانه تشبيه نشده است.
سؤال: چرا به خاطر يك لحظه غيبت كردن، عبادات چند ساله انسان محو مى شود؟ آيا اين نوع كيفر عادلانه است؟
پاسخ: همان گونه كه غيبت كننده در يك لحظه با غيبت آبروئى كه سالها بدست آمده را مى ريزد، خداوند هم عباداتى كه او سالها بدست آورده را از بين مى برد.
بنابراين محو عبادات چند ساله، يك كيفر عادلانه و به اصطلاح مقابله به مثل است.
پيامها:
1. مردم در جامعه اسلامى بايد هم در فكر اين باشند كه مورد سوءظن كسى قرار نگيرند و هم كسى كارشان را تجسس نكند و هم در مجالس آبروي شان ريخته نشود. «بعض الظن اثم ... لاتجسسوا و لايغتب ...»
2. براى نهى از غيبت بايد زمينه هاى غيبت را مسدود كرد. (راه ورود به غيبت، اوّل سوء ظن، بعد پيگيرى و تجسّس و پس از كشف عيب، غيبت شروع مى شود، لذا قرآن به همان ترتيب نهى كرده است. «اجتنبوا كثيراً من الظن ... لاتجسسوا ولا يغتب»
3. گناه گرچه در ظاهر شيرين است، ولى در ديد باطنى و ملكوتى خباثت و تنفّرآور است. «يأكل لحم اخيه ميتاً» (باطن غيبت، خوردن گوشت مرده است و درباره هيچ گناهى اين نوع تعبير بكار نرفته است)
4. تعجّب از كسانى است كه ديگران غيبت مى كنند و آنان بدان گوش مى سپارند. «أيحبّ احدكم ...»
5. غيبت حرام است، از هر سنّ ونژاد و مقامى كه باشد.( «احدكم» شامل كوچك و بزرگ، مشهور و گمنام، عالم و جاهل، زن و مرد و ... مى شود)
6. مردم باايمان برادر و همخون يكديگرند. «لحم اخيه»
7. آبروى انسان مثل گوشت بدن او وسيله قوام اوست.«لحم اخيه ...»
8. همان گونه كه مرده قدرت دفاع از خود را ندارد، شخصى كه مورد غيبت است نيز چون حاضر نيست، قدرت دفاع از خود را ندارد. «ميتاً»
9. اگر از بدن زنده قطعه اى جدا شود، امكان پر شدن جاى آن هست، ولى اگر از مرده اى چيزى كنده شود، جاى آن همچنان خالى مى ماند. آرى، غيبت، آبروى مردم را بردن است و آبرويي كه رفت ديگر جبران نمى شود. «لحم اخيه ميتاً»
10. غيبت كردن، درّندگى است. «يأكل لحم اخيه ميتاً»
11. غيبت كردن، با تقوى سازگارى ندارد. «لايغتب ... واتّقوا اللَّه»
12. در اسلام بن بست وجود ندارد، با توبه مى توان گناه گذشته را جبران كرد. «لايغتب ... ان اللَّه توّاب رحيم»
يادمان باشد با غيبت كردن، با آبروي ديگران بازي نكنيم.
تهيه و تنظيم: منوچهر علي طالب بابلي
منبع : تفسیرنور ، استاد محسن قرائتی
اين مطلب، 17 مهرماه 1392 در وبسايت روستا درج شد.
درباره روستا
